Piranha’s met krokodillentranen

Het was ook geen gezicht, vorige week dinsdag. Een ouderenpartij waarbij de AOW niet welvaartsvast hoeft te zijn, dat verzin je niet. Natuurlijk hakken tegenstanders dan op je in. Zeker als je boos wegloopt voor de draaiende camera’s bij kritische vragen. Als vervolgens de partijvoorzitter openlijk afstand neemt van je optreden, weet je hoe laat het is. Dan duikt iedereen op je; politici, pers en opiniemakers. En ze laten geen vezel van je heel. Dat is precies wat Krol overkwam.

Feeding Frenzy

Hoe dat werkt leerde ik een paar weken geleden, tijdens de onvermijdelijke val van Van der Steur. Een vooraanstaand politica legde me uit hoe dat gaat. Den Haag is als een poel vol piranha’s, vertelde ze. Zolang je rustig door zwemt, is er niets aan de hand. Als je bloedt wordt er aan je geknaagd. Maar pas als ze de combinatie van zweet én bloed ruiken begint de feeding frenzy. Toen was het de arme Ard, nu gebeurde het Henk.

Daar hoeft hij niet van op te kijken. De 50-plus voorman kent het klappen van de zweep, als geen ander. Sterker nog, hij werkte al op Het Binnenhof voordat Asscher zijn eigen naam kon schrijven, toen Rutte net een brugklasser was en Jesse Klaver niet eens bestond. Al in 1978 was Henk de VVD-voorlichter die het spelletje snapte. Hij genoot van het politieke gevecht. Dus weet hij dondersgoed hoe dodelijk de deze week door Jan Nagel voorgeschreven campagnerust is voor zijn positie.

Late empathie

De peilingen, ondertussen, zijn desastreus. En dan gebeurt er iets geks. De piranha’s krijgen spijt van hun vreetbui. Meewarend wordt er naar Krol gekeken. “Hij heeft zo hard zijn best gedaan” en “de politiek is toch wel een snoeihard vak”, wordt me verteld. Die man is al een keer teruggekomen uit geslagen positie, daar moet je toch respect voor hebben. Ook deze late empathie is een terugkerend fenomeen.

Alleen dit jaar al zag ik het twee keer gebeuren. Denk aan Diederik Samsom. Hij moest het roer aan Asscher overdragen. Tijdens een felle en niet ongemene lijsttrekkersstrijd werd hij onttroond. Ik was erbij toen Diederik zijn verlies nam en afscheid bekendmaakte. In het zaaltje in Bos en Lommer stonden de partijleden snikkend toe te kijken. Het waren dezelfde mensen die de week daarvoor nog hun handen blauw applaudisseerden voor zijn uitdager.

Maar het toppunt was wel het vertrek van Van der Steur. De minister sjokte al maanden als een politieke zombie door Den Haag. Aangeslagen door de talloze uitglijders en oppositie aanvallen. De VVD wilde hem niet meer op de lijst, zijn carrière was praktisch al ten einde. De oppositie hield de minister aan, om als een kat met een gevangen muis te kunnen spelen. Pas tijdens het zoveelste debat over de Teevendeal ging zijn kop eraf. Geëmotioneerd nam Ard ontslag. Nog geen vijf minuten later stond de oppositie beduusd voor de camera. Zo treurig. Alexander Pechtold herinnerde de toegesnelde pers er nog eens aan dat ook hij in zo’n positie had gezeten en dus dondersgoed wist hoe hard dit wel niet is.

Of het hypocriet is, dat weet ik niet. Ik loop nu een jaar mee in Den Haag en ik denk dat de politica gelijk had. Het is alsof je tussen de piranha’s zwemt. Instinctief slaan ze toe als de combinatie van bloed en zweet in het water hangt. Om pas daarna te beseffen dat ze zich nog zo hadden voorgenomen voortaan vegetarisch te zijn.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV en presentator van de Amsterdamse versie van de podcast Hier Hoor Je Het Echt Zit.