Fout in bijlage bij onderzoek naar rechtsstatelijkheid verkiezingsprogramma’s

De commissie meldde in een overzichtstabel dat twaalf van de vijftien partijen voorstellen hebben gepresenteerd die lijnrecht ingaan tegen de regels van de rechtsstaat. In werkelijkheid gaat het om elf partijen.

Geen onrechtsstatelijke plannen bij DENK

De partij Denk is in de tabel ten onrechte meegeteld; het verkiezingsprogramma van de partij telt juist nul plannen die in strijd zijn met de rechtsstaat, net als de programma’s van GL/PvdA, PvdD en Volt.

De bijlage van het rapport bevatte ook fouten over het aantal ‘onrechtsstatelijke’ voorstellen van politieke partijen. Zo heeft de PVV niet 30 maar 23 plannen die tegen de rechtsstaat indruisen. FVD telt in werkelijkheid 24 van zulke voorstellen in plaats van de aanvankelijk gemelde 33. JA21 heeft juist méér onrechtsstatelijke voorstellen dan eerder gemeld: 18 in plaats van 14.

'Mede door tijdsdruk'

‘Dit is echt een stommiteit, dit had nooit mogen gebeuren’, zegt een woordvoerder van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) tegen persbureau ANP. De fouten zouden ‘mede door tijdsdruk’ zijn gemaakt.

NOvA heeft een nieuwe, gecorrigeerde versie van de bijlage gepubliceerd. Het algehele beeld blijft hierin ongewijzigd: (centrum-)rechtse partijen hebben volgens de rechtsdeskundigen meer plannen die ingaan tegen de beginselen van de rechtsstaat dan partijen op (centrum-)links.

De trend is al langer zichtbaar, vertelde NOvA-voorzitter Elaine Mak eerder deze maand in Argos. "Steeds meer partijen trekken zich minder aan van rechtsstatelijke uitgangspunten, in reactie op zorgen onder hun achterban." In 2012 waren er slechts twee partijen met problematische voorstellen; in 2023 ging het om tien van de achttien. Ook het nieuwe rapport bevestigt het beeld dat Mak schetst van een veranderende politieke cultuur.