Gebruik hormoonmedicatie tijdens de overgang flink gestegen

"Ten eerste denk ik dat het hartstikke mooi is dat dit aantal zo gestegen is. Die toename heeft eigenlijk meerdere verklaringen", zegt Geukes. "Er is steeds meer bekend geworden dat hormoontherapie veilig is om te gebruiken, mits je je aan een aantal vuistregels houdt." Eerder onderzoek suggereerde dat hormoontherapie het risico op borstkanker zou verhogen, maar recente analyses laten zien dat dit risico bij kortdurend gebruik, binnen tien jaar na de laatste menstruatie en vóór de leeftijd van 60 jaar, eigenlijk niet verhoogd is. Ook is er in 2022 een richtlijn gekomen voor huisartsen: "Daardoor krijgen veel meer vrouwen via hun huisarts hormoontherapie voorgeschreven."

Vroeger was de situatie heel anders. "De medicatie was er wel, maar er was veel angst om het risico op borstkanker. De richtlijn van de huisartsen was veel terughoudender. De periode was heel kort dat je het kon voorschrijven, een half jaar, en dan moest je eigenlijk weer stoppen", vertelt Geukes. Alleen vrouwen met ernstige klachten of die er nadrukkelijk om vroegen, kregen het middel toen voorgeschreven, vaak na een verwijzing naar de gynaecoloog.

Werking hormoontherapie

Hormoontherapie vult de lichaams eigen hormonen aan, meestal oestrogeen en progesteron. Bij voorkeur wordt dit via de huid toegediend, bijvoorbeeld met een pleister, spray of gel. Vrouwen hebben vaak last van hormoonschommelingen. Door een klein beetje hormoontherapie toe te voegen, worden deze schommelingen enigszins genivelleerd, waardoor de dalen minder diep zijn. Dat geeft een stabiliserend effect.

Geen wondermiddel

Hoewel het middel bij klassieke klachten zoals opvliegers en nachtelijk zweten goed helpt, is het geen wondermiddel. "Het werkt niet voor iedereen. Er is een heel scala aan overgangsklachten, zoals stemmings- of gewrichtsklachten, die soms maar deels door de overgang worden verklaard", legt Geukes uit.

Risico's

Wat de risico’s betreft, lijkt het grootste zorgpunt borstkanker mee te vallen. "Als je hormoontherapie na je vijftigste gedurende vijf jaar gebruikt, is dat risico eigenlijk niet verhoogd. Daarna gaan de getallen heel licht oplopen, maar dat moet je altijd afzetten tegen andere risico’s, zoals overgewicht of alcoholgebruik. Dat geeft een hoger risico op borstkanker dan vrouwen die alleen hormoontherapie gebruiken. Daarom is de leefstijl ook belangrijk om aan te pakken."

Met 1 op de 20 vrouwen tussen de 40 en 60 jaar die de medicatie nu gebruikt, verwacht Geukes dat de stijging zich doorzet: "Ongeveer 80 procent van de vrouwen ervaart overgangsklachten, waarvan 30 procent ernstige klachten. Dus dat zijn natuurlijk veel grotere aantallen."