Waar haalt minister Hoekstra 92 miljard euro vandaan voor het begrotingstekort?

"Dit komt buiten oorlogstijd eigenlijk nooit voor, de begroting kan de prullenbak in," zei minister Wopke Hoekstra afgelopen vrijdag. We moeten rekening houden met een tekort van minimaal 92 miljard euro, ook wel 11,8 procent van het BBP. De overheid heeft onder andere geld nodig om bedrijven overeind te houden, maar we kunnen het hebben zei premier Rutte: "Hier helpt het enorm dat we spaarzaam zijn geweest de afgelopen jaren. We hebben een enorme appel voor de dorst. We hebben de ruimte om dit op te vangen."

Partijen op de kapitaalmarkt

Maar waar halen we die 92 miljard ineens vandaan? Econoom en journalist Esther van Rijswijk legde zaterdag in Nieuwsweekend uit dat minister Hoekstra het leent van 'partijen op de kapitaalmarkt'. "Minister Hoekstra heeft een agentschap en die gaat aankondigen op de markt 'wij willen geld lenen' en dan komen er grote beleggers, pensioenfondsen en dergelijke die zeggen: 'Ja, wij willen jullie wel geld geven want wij denken dat Nederland dat wel gaat terugbetalen!'."

Geld teveel

Over die hoge bedragen moet natuurlijk rente worden betaald en het rentepercentage ligt nu rond het nulpunt. Waarom zou iemand dan geld lenen aan de staat? Van Rijswijk: "Al jaren is de rente heel laag en toch blijven er partijen die bereid zijn om geld aan overheden uit te lenen. Het klinkt misschien gek, maar er ís gewoon geld dat blijkbaar geen beter doel kan vinden dan het aan een veilige overheid geven."

Kritiek

Uit de maatschappij klinkt ook al enige verontwaardiging omdat de overheid nu ineens wel geld wil lenen om de economie draaiende te houden terwijl ze al jaren de boot afhouden om te investeren in vitale beroepen, met de vele demonstraties van de afgelopen paar jaar als gevolg. Van Rijswijk maakt deze vergelijking: "Stel je voor, je man wil een grotere auto en jij zegt 'Nee dat doen we niet, want dat kunnen we niet betalen. Dan moeten we gaan lenen en dat wil ik niet.' En ineens is je huis afgebrand en wil je wél geld lenen om je huis weer op te bouwen en dan zegt die man 'Maar waarom kreeg ik die auto dan niet?' Voel je hem een beetje? 'Het huis brandt af' is een andere situatie dan 'wie krijgt er allemaal een beetje meer of beetje minder'."

Toekomst

Van Rijswijk: "Goed om te weten is dat geld lenen betekent dat je groei naar voren haalt. We pakken nu alvast groei die we eigenlijk pas in de toekomst hebben. Die pakken we af van onze kinderen. Wanneer is dat niet erg? Als je dat geld geeft aan dingen waardoor onze kinderen in de toekomst een betere wereld hebben."

Nu we weten waar het geld vandaan komt is de belangrijkste vraag natuurlijk waar al dat geld heen gaat. "Het geld gaat nu naar inkomenssteun," zegt Van Rijswijk, "Zodat mensen gewoon eten kunnen blijven kopen en hun huur kunnen blijven betalen. Dat geld komt nooit meer terug. Daarmee houden we die mensen overeind."

Ook dit gaat voor discussie zorgen, voorspelt Van Rijswijk: "We gaan de komende weken zien dat er een discussie ontstaat waar de rest van het geld naartoe gaat. Dat we geen bedrijven overeind houden die toch al op sterven na dood zijn."

KLM

Vrijdagavond maakten minister Hoekstra (Financiën) en minister Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat) bekend dat er 2 tot 4 miljard euro naar KLM-Air France gaat om onder andere Schiphol te redden. "Als KLM wegvalt is Schiphol zijn functie als mainport kwijt," zegt Van Rijswijk. Maar is die mainportfunctie van Schiphol wel zo belangrijk? Volgens Van Rijswijk zijn er genoeg economen die zeggen 'Die mensen vinden wel een nieuwe baan op lange termijn'.

Van Rijswijk kauwt zelf al lang op dit onderwerp: "Waarom we KLM willen redden is omdat we van KLM houden. Maar als je de emotie eruit haalt kun je gaan discussiëren over het belang dat wij hebben aan Schiphol. Ik weet niet of het zo is dat als Schiphol geen mainport is je op langere termijn heel veel banen en werkgelegenheid en economie verliest, ik vraag het me serieus af. Maar op korte termijn heb je wel echt een probleem, want al die mensen moeten op een andere plek in de economie terecht komen en dat gaat nooit zonder pijn en werkloosheid."

Nieuwsweekend op NPO Radio 1

Iedere zaterdagochtend tussen 08:30 en 11:00 uur presenteren Mieke van der Weij en Peter de Bie het programma Nieuwsweekend voor Omroep MAX.