We hebben het financieel beter dan ooit, waarom klagen we dan toch?

"De armoede daalt, de staatsschuld is laag en we leven in één van de gelukkigste en meest welvarende landen ter wereld", zei minister van Financiën Eelco Heinen tijdens de presentatie van de Miljoenennota.

Je kunt wel zeggen dat we rijker zijn dan ooit, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS. "Als geheel zijn we er afgelopen decennia alleen maar op vooruit gegaan. Ook vorig jaar weer, met de grootste koopkrachtstijging in 20 jaar tijd." Ook was ons inkomen nog nooit zo hoog en sparen we meer dan ooit.

Er zijn altijd uitzonderingen: mensen die in armoede leven en moeilijk de eindjes aan elkaar kunnen knopen, zegt de hoofdeconoom. "Het aantal is wel gedaald. Maar voor de mensen die het aangaat, zien we wel dat de armoede hardnekkiger en problematischer is geworden."

Toch is het consumentenvertrouwen laag. Daar is iets geks aan de hand, zegt Van Mulligen: "Mensen kijken al lange tijd negatief naar de economie, ingegeven door negatieve krantenkoppen. Ook zijn ze somber over hun eigen financiën, ondanks het feit dat die koopkracht in de lift zit en ze meer uitgeven. Maar ze gedragen zich er niet naar. Dat vind ik een paradox die ik lastig vind om te begrijpen."

Zorgen over meer dan geld

Veel mensen maken zich zorgen over hoe het met Nederland gaat, zegt Josje de Ridder van het Sociaal Cultureel Planbureau. Uit onderzoek blijkt dat zo’n 60 procent vindt dat Nederland de verkeerde kant op gaat. Die zorgen gaan over meer dan alleen geld: "Het gaat ook over hoe we met elkaar samenleven in Nederland, de verhuftering en de politiek. Er worden weinig problemen opgelost. Ook maken ze zich zorgen over de armoede die er nog is of inkomensverschillen."

De Ridder denkt dat hoge verwachtingen van de verzorgingsstaat ook meespelen: "Mensen willen graag dat het zo blijft en dat het voor iedereen goed is. Als dat niet zo is, en dat hoor je ook regelmatig, kun je zeggen: er is genoeg te verbeteren. Die redenering snap ik wel."

Negatieve krantenkoppen overheersen

Ook Mariken van der Velden, universitair hoofddocent politieke communicatie, merkt dat negatieve krantenkoppen overheersen. "Ik geloof dat er op deze Prinsjesdag niet één positief nieuwsbericht was over de begroting op Prinsjesdag. Het enige wat mensen horen, is dat het niet goed gaat."

In hoeverre moeten we de politiek het chagrijn aanrekenen? "Als beleid verandert, roept dat het gevoel op dat de spelregels tijdens het spel veranderen", zegt Van der Velden. "We zien politiek als een soort spel dat je kan winnen en verliezen, maar daarmee verlies je ook de nuance om waar het gaat. We zitten in een veranderende samenleving waar beleid steeds voor moet veranderen."

Meer oog voor elkaar

Nu we op een bepaald welvaartsniveau zitten is het logisch dat mensen zich meer druk gaan maken om wat er in de wereld nog meer toe doet, zegt theoloog Arnold Huijgen over de zorgen van Nederlanders. "We hebben elkaar hard nodig. Het goede samenleven, hoe gaan we dat nou doen? Daar wil ik graag een verhaal over horen."

"Een beetje meer oog voor elkaar kan nuttig zijn", denkt de theoloog. Volgens hem hebben mensen daar grote behoefte aan: "Doe bijvoorbeeld iets van vrijwilligerswerk. Doe iets voor een ander waar je nou even niet voor wordt beloond in geld. Daar worden mensen echt aantoonbaar gelukkiger van."