Liefdesbrieven van Virginia Woolf: 'Haar seksualiteit is nooit haar 'label' geweest'

'Sapphische suggesties'

Vita Sackville-West had een onmiskenbare invloed op het leven en werk van Virginia Woolf: hun liefde valt samen met de periode waarin Woolf haar meest invloedrijke romans schreef. Toch is de queer-identiteit van Woolf nooit echt erkend. "Haar seksualiteit is wel bekend, maar het is nooit haar 'label' geweest", aldus Krijnen.

Ze kon als een koorddanser over vrouwenliefde schrijven, vertelt Krijnen. "De romances waar Woolf over schreef, waren heel speels en subversief. Ze wist precies wat ze wel en niet kon schrijven om tussen de blik van het patriarchaat te glippen." Zo wordt in Mrs Dalloway, een van haar bekendste werken, expliciet een lesbische relatie beschreven. En in het boek Orlando - een hommage aan Vita Sackville-West - wordt het mannelijke hoofdpersonage op een dag wakker als vrouw, zonder dat er verder een punt van gemaakt werd. "Het was heel openlijk, maar mensen keken er zo overheen. Dat vind ik zo leuk, hoe behendig Woolf dat deed."

Deze behendigheid komt ook volop naar voren in de briefwisseling tussen Woolf en Sackville-West: "Virginia maakte in haar werk voortdurend woordspelingen over vrouwenliefde, of 'sapphische suggesties' zoals ze die zelf noemde. Haar redacteur snapte die niet, en daar had ze dan met Vita onderonsjes over."

Vuur en vlam

De brievenbundel is een openbaring van een intense persoonlijke band. "Brieven kunnen soms saai zijn, maar dit was een heerlijke bundel om te lezen. Het is zo sprankelend", zegt Krijnen. "Virginia doet duidelijk haar best om Vita te pleasen met haar taal en haar woorden. Je leest echt de verwondering, en de zoektocht om te beschrijven wat die liefde fysiek en mentaal met haar doet. Zo origineel, en toch herkenbaar."

De briefwisseling begon met ongeremde hartstocht. "In het begin is er heel veel energie, passie en verliefdheid in het spel", legt Krijnen uit. De relatie veranderde later van vorm. Vita kreeg andere geliefden, en Virginia kreeg steeds meer gezondheidsproblemen. "Dan valt ze juist op haar terug. Virginia spint een heel beeld rond haar, om zich aan Vita te warmen. Dat gaf haar troost en zorg."

Een van de meest hartverscheurende brieven is er een uit 1940, tijdens de Duitse luchtaanvallen op Londen. Virginia schreef hem net nadat zij Vita had gebeld – een telefoongesprek waarin aan Vita’s kant van de lijn een bombardement te horen was. "Ik leg net de hoorn op de haak. Het lijkt zo vreemd. Het is volledig vredig hier. Ze spelen jeu de boules. Ik heb net bloemen in je kamer gezet. En daar zit je, terwijl de bommen om je heen vallen. Wat kan ik zeggen, behalve dat ik van je hou. Je hebt me zo gelukkig gemaakt."

Vita overleefde de bommenregen, maar ze zouden elkaar niet vaak meer zien. Virginia Woolf maakte in 1941 een einde aan haar leven.

Denk jij aan zelfdoding? Bel 24/7 gratis en anoniem met 113 of chat op 113.nl.

Luister hier de gehele uitzending en het gesprek met Eke Krijnen vanaf 0:39:44