Hans van Mierlo: een politicus die geen politicus was

Vijf jaar geleden kreeg Smeets als eerste journalist toegang tot de privéarchieven van D66-oprichter Hans van Mierlo. Het was het begin van een zoektocht naar één van de meest opvallend politici van naoorlogs Nederland. Het resultaat van die zoektocht is een portret van een politicus die geen politicus was, maar Nederland wél vormgaf.

Smeets vond in zijn research dat Van Mierlo en toenmalig koningin Beatrix - ondanks een botsing in 1994 - warme banden hadden. De condoleancebrieven die Van Mierlo na de dood van prins Claus, koningin Juliana en prins Bernhard aan haar schreef, geven volgens Smeets een beeld van hoe goed hij mensen aanvoelde.

Dat hij niet zo bezig was met 'het spelletje' maakte misschien ook wel dat hij electoraal veel succes had. "Van Mierlo was een politicus die niet alleen zijn eigen kiezers aansprak, maar ook grote groepen daarbuiten."

Paars I

Zonder van Mierlo was het meest linkse kabinet van Joop den Uyl is (PvdA) er vermoedelijk nooit gekomen. Ook stond hij aan de wieg van het eerste Paarse kabinet (1994). Met 24 zetels op zak dwong de voorman van D66, PvdA'er Wim Kok en VVD'er Frits Bolkestein tot een samenwerking waar de heren zelf niet op zaten te wachten. Kabinet Kok I werd het eerste seculiere kabinet sinds 1918.

Zijn nalatenschap is hiermee enorm, hoewel hij dat zelf niet zo zag. Smeets: "Hij zei zelf dat zijn politieke leven niet geslaagd was." Hoewel hij de kroonjuwelen van D66 - een gekozen burgemeester en gekozen premier - niet heeft gerealiseerd, is dat toch een te bescheiden zelfbeeld, vindt Smeets.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.