'Racisme is een wit probleem waar mensen van kleur last van hebben'

Graven in de geschiedenis

"Het hele idee van de adel is dat je het daar niet over hebt", vertelt Maartje Duin. Zelf is ze officieel niet van adel, ze heeft geen titel en geen zegelring. Maar bracht haar jeugdvakanties wel door op het familielandgoed. Al langer had ze het vermoedde dat er in haar familieverleden ook donkere pagina’s zouden staan, tijdens het podcastproject De plantage van onze voorouders ging ze op zoek naar die donkere pagina’s.

"De geschiedenis van mijn familie is erg goed gedocumenteerd en gaat ver terug in de tijd. Ik wist dat als ik zou gaan graven, ik waarschijnlijk ook wel iets koloniaals tegen zou komen. Niet omdat ik dacht dat ons familiekapitaal per se afkomstig is van bloedgeld, maar ook gewoon omdat we een Nederlandse familie zijn en Nederland betrokken was bij koloniale praktijken en slavenhandel."

Verzwegen verleden

Het verbaasde haar al langer dat er zelden wordt gesproken over het koloniale verleden van oude, invloedrijke families. In programma’s waarbij er werd gezocht naar voorouders duikt er bij de Surinaamse Nederlanders altijd wel een stukje 'Plantage-geschiedenis' op. Maar bij de witte Nederlander nooit. En daar klopt iets niet, dacht Duin.

Pijnlijk en ongemakkelijk

Maartje Duin wist zelf nooit goed hoe ze zich moest verhouden tot vraagstukken over het koloniale verleden en bijvoorbeeld het zwartepietendebat. "Daar zat ongemak. Ik voelde dat er in dit onderwerp een taboe zat en daarom wilde ik dit gaan onderzoeken."

Ze begon aarzelend, liep op eieren, had koudwatervrees en wilde iedereen te vriend houden. Ze positioneerde zichzelf buiten haar eigen groep, buiten haar comfortzone door in het pijnlijke en ongemakkelijke familieverleden te prikken. Voor Peggy met wie ze de podcast maakte was dat heel anders, vertelt Duin. "Peggy hield zich veel minder in tijdens discussies, zij was altijd al de buitenstaander geweest, is gehard en kan veel beter omgaan met haar 'outsider'-positie."

Het voelt hierom ook als een gek soort luxe, dat Duin kan kiezen om dit onderwerp aan te snijden in haar podcast. Nederlanders met een Surinaamse afkomst kunnen hier niet voor kiezen, de geschiedenis is veel duidelijker zichtbaar bij hen. "Maar gelukkig begint het besef steeds meer in te dalen dat racisme een wit probleem is waar mensen van kleur last van hebben. Onze gedeelde geschiedenis zit in onze samenleving, zit in ons allemaal."

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.