Biograaf Joost Zwagerman: 'Hij was een gevoelige jongen, en dat moest hij ook een beetje verbergen'

Zwagerman kwam over als een levenslustige en charmante man, maar hij kende ook depressieve periodes. "Vanaf het begin ben ik afgegaan op zijn levenslust, maar hij had ook een doodsdrift. Zijn leven speelt zich af tussen die twee polen, zou je kunnen zeggen”, aldus Vlaar. Zijn productie was enorm: hij schreef bijna veertig boeken bij elkaar. “Hij was een alleseter en een veelvraat. Hij was bijvoorbeeld dol op Amerikaanse literatuur, maar ook op beeldende kunst en interesseerde zich ook in televisie. En dat zat er al vroeg in, vanaf zijn tiende maakte hij al boekjes: de zogenaamde Zwagergidsen.”

De jaren tachtig en negentig waren bepalend voor de jonge Zwagerman, die halverwege de jaren tachtig naar Amsterdam kwam. “Binnen een paar maanden zat hij op alle plekken waar je moest zijn, hij had meteen de coolste mensen van Amsterdam te pakken. En alle kranten wilden hem hebben, hij was een enorme hit. Dat kwam door zijn boek Gimmick!, maar ook door de dichtersgroep waar hij de jaren daarvoor onderdeel van uitmaakte: de Maximalen. Ontzettend brutale jongens waren dat - en wel allemaal jongens, moet ik erbij zeggen. Ik heb tijdens mijn onderzoek ook vaak gedacht: waar waren de vrouwen?”

In diezelfde schrijverswereld heerste ook een sterk competitieve sfeer. “Een apenrots, zou je het kunnen noemen. Er kwamen steeds meer literaire polemieken. Stukken tegen elkaar in de krant - het ging over literatuur, maar het had ook venijnige kanten. Ik denk eigenlijk dat hij er minder goed tegen kon dan hij zelf wilde. Bij Joost kwam het toch echt binnen. Hij was een gevoelige jongen, en dat moest hij ook een beetje verbergen.”

Een centraal thema dat zich laat destilleren uit het werk van Joost Zwagerman - zeker in zijn laatste jaren - is een bijna theologisch idee over schrijven en scheppen, vertelt Vlaar:

“Zijn laatste bundel ‘Wakend over God’ gaat deels over God. Maar wie is dan die God? Voor hem was dat ook het grote niets. God die over leven en dood gaat, maar ook God als schepper. God die het werk schept. Voor Joost was het opgaan in het werk - dat scheppen - misschien wel het allerbelangrijkste.”

In dit gesprek komt zelfdoding ter sprake. Denkt u aan zelfdoding? Neem dan gratis en anoniem contact op met 0800-0113 of chat op 113.nl. Dat kan 24 uur per dag.