Dit is waarom het leesteken ... vaak voor verwarring zorgt

Peters schrijft aan presentator Frits Spits: "Voor mij zijn de drie puntjes een vorm van spanningsopbouw, sarcasme of iets stiekems wat je niet wil benoemen. Zo van: 'Ze gingen samen het huisje in en toen…'" Maar ze merkt om haar heen dat er ook andere manieren zijn, vervolgt ze in haar schrijven. "Soms denk ik dan dat iemand iets wil zeggen met de puntjes, maar de ander lijkt het bijna als een stilte, een enter of zelfs een normale punt te gebruiken."

Fieneke Jochemsen van de Taaladviesdienst van Onze Taal moet het antwoord hebben. Hoe zit het met die drie puntjes? "We noemen ze gedachtepuntjes of beletseltekens, legt ze uit. 'Beletsel' betekent 'belemmering, verhindering' en met het beletselteken geef je aan dat een zin belemmerd of onderbroken wordt. De zin stopt dan op papier, maar gaat vaak wel in gedachten verder. Vandaar ook die andere naam: gedachtepuntjes."

Puntjes kunnen alles betekenen

Je kunt de gedachtepuntjes gebruiken om een onderbreking, aarzeling of pauze aan te geven, legt de taalkenner uit. Bijvoorbeeld: 'Ja, maar... is dat wel zo?' Een korte stilte dus. Of om aan te geven dat een deel van een zin niet wordt afgemaakt. Bijvoorbeeld: 'Ik vroeg hem: "Vind je het goed dat..."' Of bij een opsomming: Banketbakkers verkopen van alles: soesjes, aardbeienslofjes, chocoladetaarten... Dan verwacht je van de lezer dat die de opsomming zelf wel kan aanvullen met allemaal lekkernijen.

Door te variëren met de puntjes kun je je tekst aantrekkelijker maken, aldus Jochemsen. Een onverwachte wending in een zin. Een verrassingseffect. Of emoties als boosheid en teleurstelling. De puntjes kunnen dus van álles betekenen?, vraagt Spits.

Lezers begrepen boek Couperus niet

Ja, antwoordt Jochemsen. "En dat is ook precies waarom het weleens misgaat." Iedereen kan er wat anders in zien. Dat gebeurt volgens haar zelfs bij de beste schrijvers. "Zo gebruikte Louis Couperus veelvuldig gedachtepuntjes, wat bij veel lezers ervoor zorgde dat ze heel veel spanning ervoeren in zijn romans. In hertalingen worden ze daarom op heel veel plekken achterwege gelaten."

Haar advies voor het gebruik van de puntjes? "Strooi in brieven en emails niet te veel met puntjes als je verwarring wilt voorkomen."