Wat Nederland kan leren van de Spaanse aanpak van femicide

De delegatie bestond uit ambtenaren van verschillende ministeries, maar ook vertegenwoordigers van de Raad voor de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie. In Madrid spraken zij met specialisten en Spaanse collega's. "Ze zijn hier komen kijken wat ze van de Spaanse aanpak zouden kunnen leren", zegt De Bruijne. "En na die gesprekken hebben ze nagedacht over hoe Nederland de aanpak eruit zou kunnen laten zien."

Demissionair staatssecretaris van Jusitie en Veiligheid Arno Rutte wijst op het brede maatschappelijke draagvlak in Spanje. "In Spanje is vooral het besef dat femicide geen natuurfenomeen is, maar iets dat je maatschappelijk moet bestrijden, aan alle lagen van het land doorgedrongen", zegt hij. Volgens Rutte begint verandering met dat gezamenlijke besef. "Daarna deel je met elkaar wat er nodig is om het te verbeteren."

Spaanse aanpak

Spanje houdt zich al veel langer bezig met het probleem. In 2004 werd er een speciale wet ingevoerd tegen gendergerelateerd geweld, die sindsdien meerdere keren is uitgebreid. Volgens De Bruijne zit het verschil niet alleen in wetgeving, maar vooral in de manier waarop het probleem wordt benaderd. "Het is echt de visie die anders is", zegt ze. 

In Spanje wordt daarbij sterk ingezet op samenwerking. "Er wordt beter informatie gedeeld tussen politie, maatschappelijke organisaties en het Rijk", aldus Rutte. Die samenwerking is niet vrijblijvend. Regio's zijn verplicht zich aan het centrale beleid te houden, legt hij uit. "Dat zijn harde verplichtingen. Vijfjaarlijkse akkoorden waar ook geld bij zit. Dat is wel steviger dan wat we in Nederland doen."

Volgens De Bruijne bestaat de Spaanse aanpak uit een combinatie van strafrecht, sociale ondersteuning en preventie. "Er wordt hier echt anders berecht dan in Nederland", zegt ze. Slachtoffers krijgen zoveel mogelijk ondersteuning en preventie begint al op jonge leeftijd, bijvoorbeeld op scholen. "Er wordt ingezet op beter informeren."

Nationaal coördinator

Na het bezoek besloot het kabinet een nationaal coördinator aan te stellen. Maar daar blijft het niet bij. "Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar aansluiting bij een Europees telefoonnummer", zegt De Bruijne. "En er moet meer samenwerking komen tussen de verschillende flanken in Nederland."

Rutte benadrukt dat investeren noodzakelijk is om echt verschil te maken. In Spanje werd al in 2008 een ministerie van gelijkheid opgericht. "Er is een speciaal rechtssysteem en er zijn veel meer specialisten", zegt De Bruijne. "Dat kost allemaal heel veel geld."

Resultaten Spanje

Spanje werkt inmiddels al ruim twintig jaar aan de aanpak van femicide. Dat heeft resultaten opgeleverd. "Sinds de hervorming in 2004 is het aantal zaken met dertig procent gedaald", zegt De Bruijne. Toch is het probleem daarmee niet opgelost. Een Spaanse advocaat noemt gendergeweld zelfs 'een plaag'.

Volgens De Bruijne blijft Spanje daarom evalueren en hervormen. "Ze kijken continu naar wat goed gaat en wat fout gaat, en passen de aanpak daarop aan." Juist die houding, zegt ze, zou Nederland kunnen meenemen.