Waarom de oorlog in Oekraïne voor Europa een spiegel is

“Wij hebben toch een clichébeeld over deze oorlog als soort strijd van goed tegen kwaad. Natuurlijk zijn de Oekraïners aangevallen en vechten ze voor hun vrijheid, maar het Westen heeft niet door dat de rest van de wereld daar niet ook direct ‘hun’ strijd van maakt."

"Europese landen zitten behoorlijk vast in hun eigen bubbel, waarin ervan uitgegaan wordt dat andere landen automatisch net zo tegen Rusland aankijken als wij. Nou, voor een land als India is Rusland geen boeman. Maar waarom dat zo is, daarvoor hebben wij heel weinig interesse. Terwijl het feit dat de wereld uit grijstinten bestaat ons juist tot nadenken zou moeten dwingen.”

De redenen voor het gebrek aan steun jegens de Westerse alliantie zijn volgens Sheikh heel divers: “In een land zoals Pakistan verwijt men het Westen hypocrisie. Daar zegt men zelf nog te kampen met de gevolgen van de westerse ‘war on terror’. In Afrikaanse landen tref je een vergelijkbaar sentiment, maar ook scepsis over het Westen vanwege de koloniale geschiedenis. Daar vraagt men zich af wat ons zoveel beter maakt dan Rusland."

"Men ziet deze oorlog als een Europees probleem in plaats van het hunne. In Latijns-Amerika zie je vaak economische belangen die voorgaan. Daar heeft pragmatisme nu prioriteit. De Russische agressie wordt weliswaar afgewezen, maar een land als Argentinië heeft toch heel graag een nieuwe IMF-lening. En de economische relaties met Rusland tellen voor Brazilië op dit moment zwaarder dan steun aan Oekraïne.”

Onder de vele verschillende factoren die meespelen, ziet Sheikh wel een algemeen sentiment: “In veel landen herkent men nu weer een duidelijke westerse machtsprojectie. De strijd in Oekraïne zou dan gaan om het Westen versus ‘de barbarij’. Nou, dat beeld klopt niet meer met de verhoudingen in de wereld die toch echt gekanteld zijn. De oorlog in Oekraïne laat ook de contouren zien van een nieuwe wereldorde."

"Het Westen is niet meer de enige of de bepalende supermacht. Wij hebben ons rekening te geven van de perceptie in andere landen. Niet in het minst die in China. Dat land wil heel graag erkenning. Daar zit allerlei ressentiment naar ons toe. Maar wij zijn al snel verblind door ons eigen morele gelijk.”

“Natuurlijk hou ik geen pleidooi om andere landen of regimes maar automatisch gelijk te geven als het gaat om democratie of mensenrechten. Maar onderzoek nou eens een keer waarin dat verschil van perceptie tussen ons zit. Waarom denken India en China heel anders over deze oorlog dan wij? Hoe kunnen wij in een wereld waarin de machtsverhoudingen anders liggen, toch onze Europese waarden uitdragen en verdedigen? Dat begint toch met een andere houding dan die van ‘wij hebben gelijk en jullie moeten ons hierin volgen’. Het begint met de erkenning dat niet iedereen er hetzelfde over denkt."

"Het is hoog tijd dat Europa eens goed in de spiegel kijkt. Want als wij onze waarden in de wereld willen verdedigen, dan moeten we ze zelf ook serieuzer nemen. We winden ons wel op over de oorlog in Oekraïne, maar niet over die in Jemen. Aan strijdende partijen daar leveren we gewoon wapens. Daar verdienen we aan. We hebben hier ook jarenlang de Russische oligarchen gefaciliteerd. De lakse omgang met onze eigen waarden, dat is onze schaduwkant.”