Na de bestorming in de VS en Brazilië: who’s next?
- Nieuws
- Na de bestorming in de VS en Brazilië: who’s next?
De rellen in het hart van de democratie van Brazilië riepen een déjà vu op van de Capitool-bestorming in de VS. Het een lijkt wel een kopie van het ander, dat zal niemand ontgaan zijn. Maar dat werpt ook de vraag op, waar kan het nog meer gebeuren? Hoogleraar politicologie Carolien van Ham doet onderzoek naar ondermijning van de democratie, en legt in Bureau Buitenland uit waar we op moeten letten.
Parlementsbestormingen: who’s next? & Kiest Tsjechië ‘Orbán-vriend’ als president? - Bureau Buitenland
Arabische lente
Dat de bestormers van de overheidsgebouwen in de hoofdstad van Brazilië geïnspireerd raakten door wat er in Washington is gebeurd, staat volgens Van Ham als een paal boven water. Maar hoe inspireren dit soort groeperingen elkaar? Activisten delen online verschillende technieken, vertelt ze. zoals "informatie over hoe je dat doet, zo’n protest opzetten. En waar je financiering vandaan haalt." Iets dat ook juist door voorstanders van de democratie wordt gedaan. "Kijk bijvoorbeeld naar de Arabische lente, waarbij mensen en organisaties elkaar online vonden en in verschillende landen elkaar inspireerden tot zo’n enorm protest voor méér democratie." Maar sociale media zijn een tweesnijdend zwaard, zegt ze. "Je ziet ook hoe het de andere kant op kan gaan. Want ook als je geen direct contact hebt met elkaar, kan het heel inspirerend zijn om te zien dat je dus een zomaar het parlementsgebouw kan binnenvallen."
Wereldwijd patroon
De ontwikkelingen in Brazilië en de VS passen volgens haar in de wereldwijde patroon. "Je ziet steeds vaker dat leiders nadat ze aan de macht komen via vrije en eerlijke verkiezingen, de democratie beginnen af te breken." Bekende voorbeelden zijn India, de Filipijnen, de Verenigde Staten. "Maar ook dichter bij huis komt dit voor. In Hongarije, Polen, Turkije."
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Fake news
Sommige van deze leiders ondermijnen op een heel directe manier de democratie, vertelt van Ham. "Zoals in Hongarije, waarbij de rechtspraak inmiddels al niet meer onafhankelijk is." Maar als dat niet lukt, zoals in Brazilië of de Verenigde Staten, dan zijn er twee andere technieken over. Ten eerste is het voor een wannabe autocraat belangrijk het wantrouwen in instituties aanwakkeren. "Constant benadrukken dat rechtspraak niet onpartijdig is, dat journalisten 'fake news' verspreiden, dat wetenschappers leugens verspreiden. In feite alle instituties die belangrijk zijn om de macht van de regering te controleren, op die manier ondermijnen." De derde veelgebruikte tactiek noemt Van Ham het meest schadelijk: "Je tegenstanders neerzetten als eigenlijk geen mensen meer. En daarmee maak je de mogelijkheid voor geweld makkelijker."
Loser-strategie
Maar om echt tot een bestorming te komen moet nog een lont in het kruitvat. Dat is volgens Van Ham wanneer zo’n leider tijdens de verkiezingen op verliezen staat. "Het is eigenlijk een loser-strategie om de verkiezingen op zo’n manier te ondermijnen. Een leider als Orbán in Hongarije of Modi in India zie ik dit nog niet snel doen. Die zitten stevig in het zadel en hebben dus geen reden zoiets te doen. Maar wanneer verkiezingen spannend worden, zoals in Turkije wanneer de oppositie zich bijvoorbeeld wél kan verenigen, dan is zo’n scenario als in Brazilië en de VS daar zeker een optie."
Bureau Blunderland
Wat was de grootste politieke blunder van 2022? Die vraag staat centraal in onze winterserie Bureau Blunderland. Van China tot aan Duitsland kijken we terug op de grootste politieke flaters. Luister het in je favoriete podcastapp of hier terug: https://vpro.nl/bb
Gerelateerd
