'Kremlin onderschatte steun voor oppositiekandidaat'

Achter slot en grendel

Het Kremlin drukt sinds het begin van het grondoffensief in Oekraïne alle kritiek op de oorlog op harde wijze de kop in. Zij die volgens de top in Moskou kritiek uiten tegen het Russische regime worden achter slot en grendel gezet. Zo kreeg een kunstenares die prijskaartjes in de supermarkt verving voor informatie over de oorlog celstraf. Of werd een journalist veroordeeld voor een berichtje op Telegram over het Russische bombardement in Marioepol. En dan is daar de bekende oppositieleider Aleksej Navalny, die werd vastgezet nadat hij openlijk kritiek uitte op de oorlog.

Een onverwachtse wending

Toch wist een politicus het Kremlin de afgelopen week te verrassen. Boris Nadezjdin besloot zich in zijn campagne voor zijn kandidatuur voor de presidentsverkiezingen openlijk tegen de oorlog te uiten. Helga Salemon stelt dat dit vermoedelijk niet in lijn lag met wat het Kremlin voor ogen had: "Om de schijn van verkiezingen hoog te houden is oppositie nodig. Daarom is Nadezjdin ruimte gegeven om zich als kandidaat verkiesbaar te stellen. Hij had voorheen in het parlement gezeten en kleurde redelijk binnen de lijntjes van het Kremlin."

Naarmate zijn campagne voortduurde werd de kritiek op de oorlog explicieter. Iets wat niet onopgemerkt bleef voor veel Russen die al lange tijd geen manier hebben kunnen vinden hun kritiek te doen kennen. "Hij bleek een manier voor Russen om hun stem te laten gelden. Honderden mensen trotseerden de kou en stonden in de rij om op de kandidatuur van Nadezjdin te stemmen. Hij voelde zich waarschijnlijk dusdanig gesterkt door de groeiende achterban, dat hij zijn kritiek steeds openlijker uitte. Iets wat ongekend is voor het Russische regime."

Een misrekening

Volgens Salemon had het Kremlin de steun voor de politicus niet aan zien komen. "Er is een misrekening gemaakt." Ze hebben dan ook bekendgemaakt dat Nadezjdin hoogstwaarschijnlijk niet zal worden toegelaten als kandidaat voor de presidentsverkiezingen. Het argument? Er zou gesjoemel zijn geweest met handtekeningen. "Rusland is een soort absurdistan. Het zijn allemaal nep-procedures, nep-redenen."

"Het is op zichzelf al een dappere daad om je handtekening te zetten in deze tijden", legt Salemon uit. Maar de grote rijen voor de kandidatuur van Nadezjdin zijn niet het enige bewijs van scheurtjes in de steun voor Poetin. De demonstraties van de vrouwen van soldaten die vragen om de terugkeer van hun mannen gaan stug door. "Dat vrouwen dit doen is heel erg bijzonder. Ze riskeren gevangenisstraf en hun mannen ook. Maar dit zijn vrouwen van militairen, daar zit Poetin niet zomaar aan."

Volgens Salemon investeert het Kremlin daarom met name in het "monddood maken van de boodschappers. Dit zagen we tijdens de demonstratie van de vrouwen afgelopen weekend, waarbij meerdere journalisten werden opgepakt." Het is voor het Kremlin de belangrijkste tactiek om de oppositie te annuleren. De steeds zichtbaarder wordende tegenstand op de oorlog kan grote gevolgen hebben voor de huidige president. "Poetin heeft zijn lot aan de oorlog gebonden. Kritiek op de oorlog is kritiek op Poetin."