'Noord-Korea heeft een prachtige grondwet'

De grondwet van de Noord-Koreaanse dictatuur staat volgens de hoogleraar van de Universiteit Leiden, vol met geweldige beginselen, waarden, normen en lijsten vol grondrechten. Al deze prachtige grondrechten worden natuurlijk niet nageleefd door het regime.

Voor zijn nieuwe boek Het verhaal van de grondwet heeft Voermans wereldwijd het ontstaan van constituties gevolgd. Sinds 1975 heeft bijna driekwart van alle landen een grondwet ingevoerd. "Zie de grondwet als een soort pizza," zegt Voermans, "alle landen hebben hun eigen keuken, maar een pizzeria zal het in ieder land goed doen."

Nep-constitutie

Voermans is naar eigen zeggen gefascineerd door deze nieuwe constituties en de aantrekkingskracht ervan op leiders die het niet zo nauw nemen met hun eigen regels. "20 tot 30 procent van de landen mét een grondwet, hebben een nep-constitutie."

Waarom hebben totalitaire leiders zoals bijvoorbeeld Kim Jong-un of Assad in Syrië een grondwet als ze zich er toch niks van aantrekken? "De grondwet heeft twee kanten", legt Voermans uit. "Naar de buitenwereld toe lijk je op een fatsoenlijk land met een soort van democratie. Dat is voor buitenlandse investeerders interessant. Naar het binnenland toe is het een manier om de bevolking dingen te beloven en ze te mobiliseren."

Schavot

Op termijn kan de grondwet het schavot worden voor de dictator zelf. "Als je gewipt wordt staat de grondwet op je te wachten om met je af te rekenen."

Aantrekkingskracht

De hele wereld is dus vrij recent nog 'aan de grondwet gegaan', zoals Voermans het zelf omschrijft. De aantrekkingskracht van een grondwet ligt volgens de hoogleraar in de neurobiologie. Toen we nog jagers en verzamelaars waren, leefden we in groepen van 40 tot 150 mensen. Bij deze aantallen konden we elkaar vertrouwen en kent iedereen zijn of haar rol.

Hoe groter de groep, hoe moeilijker het voor mensen wordt om samen te werken, denkt Voermans. Daarom zoekt men naar een verbindend verhaal in de vorm van religie, regels, een staat of een grondwet. "Met een grondwet kun je acties beter op elkaar afstemmen waardoor er vertrouwen komt. Vertrouwen hebben we nodig om beter samen te kunnen werken."

Het verhaal van de grondwet van Wim Voermans is vanaf nu verkrijgbaar.