Bosbranden: waarom het elke zomer raak is in Portugal

Bosbranden zijn een elke zomer terugkerend probleem in Zuid-Europa, en Portugal is daarbij de trieste koploper. Ongeveer de helft van alle bosbranden in Europa vinden hier plaats.

Hoe kan dat?

De specialisten wijzen op verschillende oorzaken. In de eerste plaats zijn er natuurlijke factoren. Portugal is heet en droog in de zomer. Maar in de winter en het voorjaar, als de wind vanuit de Atlantische Oceaan waait, valt er flink wat regen.

Vooral in de noordelijke helft van het land levert dat veel struikgewas op in de bossen. Als de droge periode van de zomer intreedt, is dat pure brandstof. En dan is er maar weinig voor nodig om een ramp te veroorzaken. Bij de grote brand vorige week in Pedrógao Grande was het een blikseminslag, maar in veruit de meeste gevallen is de mens de oorzaak.

Aansteken heeft geen zin

Toch is daarbij bijna nooit sprake van opzet, anders dan een hardnekkige mythe wil doen geloven. En nog minder vaak gaat het om opzettelijke brandstichting om economische motieven. Wie wil speculeren met bosgrond heeft simpelweg geen reden om het bos in de fik te steken. De Portugese wet verbiedt het om een bestemmingsplan te wijzigen in de eerste 30 jaar na een bosbrand.

Wat zijn dan wel de oorzaken?

Onderzoek wijst uit dat het bijna altijd gaat om ongelukken of onachtzaamheid, waarbij op de een of andere manier het gebruik van vuur uit de hand is gelopen. Ook staat vast dat het grootste deel van de branden ontstaat in de buurt van dorpen en wegen. In de schaarse gevallen waarin wel sprake is van boze opzet, zijn het het meestal persoonlijke wraakacties van mensen met een psychiatrische of alcoholische problemen.

De vertekende beeldvorming over de oorzaken van bosbranden belemmert een goede aanpak van het probleem. Want hysterische verhalen in de pers zijn vooral goed voor de lucratieve blusindustrie. Een degelijke aanpak van de structurele oorzaak, de opeenhoping van brandstof in bossen die niet worden onderhouden, wordt verwaarloosd.

"De mensen willen nu eenmaal simpele verklaringen voor complexe problemen", zegt bosbouwkundig ingenieur Tiago Oliveira. En politici scoren makkelijker met de aanschaf van een nieuwe serie blusvliegtuigen dan met een langetermijnplan om de bossen te onderhouden.