Jeugdautoriteit trekt aan de bel: 'Het zwaard van Damocles hangt boven de jeugdzorg'

Hogere energiekosten, personeelstekorten, inhuur van zzp’ers en het bieden van complexere zorg, zoals weekopnames, zijn redenen waardoor grote zorgaanbieders het financieel moeilijk hebben. "Ook spelen grote zorgaanbieders een rol bij het ontwikkelen van nieuwe zorgvormen. De kosten die bij zulke innovaties komen kijken, zijn vaak niet meegenomen in de tarieven", aldus Nieuwamerongen. "Kleine zorgaanbieders zijn flexibeler en kunnen beter schakelen."

Biedt hoger loon de uitkomst?

"Ik wil graag loonsverhoging maar dat is nu te moeilijk, terwijl alles wel duurder wordt", reageert een lid uit de Spraakmakers Community, werkzaam in de jeugdzorg. Gemeenten bekostigen de jeugdzorg en bepalen de beschikbare tarieven. Daarom adviseerde de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) een loonstijging van 6,3 procent, maar in de CAO jeugdzorg is een stijging van 8 procent vastgelegd.

Nu de loonstijging hoger uitvalt dan verwacht, dreigen de grote zorgaanbieders in serieuze problemen te komen. Maar als de stijgende lonen zorgaanbieders de kop kunnen kosten, waarom is het loonpercentage dan zo hoog vastgesteld? "Medewerkers in de jeugdzorg moeten beloond worden", vertelt Nieuwamerongen. "Instellingen die weinig personeel hebben, kunnen zelfs beter worden van het nieuwe loon. Grote instellingen hebben echter meer personeel en komen daardoor in de problemen."

Explosie aan zorgaanbieders

Marjolein Moorman, de wethouder van Amsterdam, wil dat er minder zorgaanbieders komen. "We zien dat de zorg een soort markt is geworden. Het aantal aanbieders is geëxplodeerd, met name de enkelvoudige specialistische jeugdhulp die bijvoorbeeld helpen met ADHD of autisme", vertelt ze. Door de vele aanbieders wordt het volgens Moorman moeilijk om met elk van hen te praten over de kwaliteit van de aangeboden zorg.

'Te druk niet meer te druk vinden'

"Eén op de vijf jongens tussen de 8 en 12 jaar krijgt een vorm van jeugdzorg. Het is vaak het gevolg van wat wij inmiddels 'te druk' gedrag vinden", zegt Moorman. "Moet je elk van hen apart als individu behandelen? Natuurlijk niet!" Moorman wil dat het collectief nadenkt over manieren waarop men naar het gedrag van kinderen kijkt. Wanneer is iemand 'te druk' en heeft diegene hulp nodig en wanneer is een kwartier buitenspelen genoeg? "We lossen veel problemen op in de jeugdzorg die helemaal geen jeugdzorgproblemen zijn."

Bezuinigen

Er komt een korte lijst met hulp die gemeenten verplicht moeten gaan leveren. "Het Rijk zou deze lijst gaan maken omdat zij denken dat er anderhalf miljard euro van het budget kan. Dat is enorm, het totale budget is vijf en een half miljard", vertelt Moorman. Door huidige bezuinigingen moeten ouders al een eigen bijdrage betalen voor de zorg van hun kind. Zo'n eigen bijdrage leidt volgens Moorman tot enorme ongelijkheden: "Kinderen kunnen zelf niet kiezen of hun ouders dat gaan betalen." De stagnerende formatie en het missen van uitgewerkte plannen om te bezuinigen, baart de wethouder zorgen. "Het zwaard van Damocles hangt boven de jeugdzorg."

Geen wantrouwen maar oplossingen

Nieuwamerongen weet dat er veel werk aan de winkel is om alle problemen op te lossen. "In de tussentijd is het enorm belangrijk dat de stabiliteit van de jeugdzorg in ieder geval wordt gewaarborgd." Hij hoopt dat de analyses gemeenten en zorgaanbieders aanzet om met elkaar in gesprek te gaan. "Alleen niet vanuit een vorm van wantrouwen. Dat zien we veel gebeuren: zorgaanbieders die op de cijfers zitten en niet transparant zijn over wat er gebeurt en gemeenten die denken 'er wordt ons een poot uitgedraaid' omdat ze geen inzage hebben."

"Hoe garanderen we dat er morgen nog steeds zorg is?" daar moet het over gaan volgens Nieuwamerongen. "Het zou mooi zijn als je alle maatregelen die nodig zijn één voor één neemt", zegt hij. "Ga vooral met de hele sector aan de slag om dat voor elkaar te krijgen."