Ontsnappen uit de gevangenis: 'Hij hield me gelijk onder schot'

Alleen in films?

In talloze films zitten spraakmakende ontsnappingscènes, denk aan The Shawshank Redemption uit 1994. Toch komt het in Nederland tegenwoordig niet vaak meer voor. In 1984 waren er nog 118 ontvluchtingen, maar in recente jaren zijn 'echte' ontsnappingen, waarbij bijvoorbeeld van die tunnels worden gegraven of lakens aan elkaar worden geknoopt, zeldzaam geworden. Volgens Sonja Meijer, hoogleraar Penitentiair Recht, komt dit doordat er speciale commissies zijn opgezet en maatregelen zijn genomen. "Het gevangenisbeleid is veel meer op veiligheid gericht."

Of het personeelstekort invloed gaat hebben op het aantal ontsnappingen durft Meijer niet te zeggen: "Dat is echt in een glazen bol kijken." "Wat speelt is dat je wel aanwezig moet zijn op de vloer om voelsprieten te hebben", stelt Meijer. Oud-gevangenisdirecteur Frans Douw denkt dat het aantal ontsnappingen niet zal stijgen: "We weten wie we binnen hebben."

'Hij hield me gelijk onder schot'

Voormalig gevangenisbewaarder Harry Labes maakte een gewelddadige ontsnapping mee waarbij hij werd gegijzeld: "Ik hoorde een klap en later bleek dat er een wapen door het dak van de koepel ging", vertelt Labes. "Op het moment dat ik zag wat daar ligt pakte hij het op en hield hij me gelijk onder schot." De gevangene gebruikte Labes als menselijk schild. "Ik moest mijn handen in mijn nek doen en ik kon ook geen alarm slaan, want de knop hangt op mijn borst." Labes vertelt hoe hij doodsangst uit stond: "Ik dacht: ik hoop maar dat iemand alarm slaat."

Het alarm werd geslagen door iemand op een hogere vloer die zag wat er gebeurde, met als gevolg dat alle bewaarders zich juist verplaatsen bij Labes vandaan. "Dat ging allemaal verkeerd", vertelt Labes. De gevangene dwong andere gedetineerden een opstapje te maken om de muur te bereiken. Buiten stond inmiddels gewapende beveiliging klaar, waardoor de ontsnappingspoging mislukte. Labes heeft nog lange tijd last gehad van psychische problemen door de gijzeling: "Je probeert het te onderdrukken."

Ontsnappingsartiest

Ook Frans Douw maakte als gevangenisdirecteur meerdere ontsnappingen mee. Eén gevangene in het Pieter Baan Centrum staat hem nog goed bij: "Dat was echt een ontsnappingsartiest", vertelt Douw. "Hij had vanaf zijn jeugd in kindertehuizen gezeten, maar hij ontsnapte overal." Deze ontsnappingsartiest zat bij Douw op zijn afdeling. "Hij had op zijn cel allemaal tekeningen waarin het hele elektrische systeem en het hele beveiligingscircuit was uitgetekend. Dat had hij helemaal in kaart gebracht."

Tijdens een voetbalwedstrijd, toen de bewaarders afgeleid waren, wist hij te ontsnappen. Maar lang duurde het niet: "Altijd als hij ergens ontsnapte, dan verstopte hij zich vlak in de buurt. We liepen naar buiten en we hebben hem echt onder het tweede bosje vandaan getrokken. Dat was eigenlijk ook wel een beetje zielig voor hem."

Harry Labers maakte nog een andere ontsnappingspoging mee, waarbij een gedetineerde probeerde te ontsnappen in een helikopter. Benieuwd naar dit verhaal? Of wil je graag nog meer verhalen van ontsnappingen horen die Frans Douw meemaakte in zijn tijd als gevangenisdirecteur? Luister nu de nieuwste aflevering van Het Misdaadbureau.