Frame(n)de kostgangers

Het is mijn stelling dat we deze campagne meer dan ooit te maken gaan krijgen met framing en kiezersonderzoek. Maar wat ook leuk is, we zijn met zijn allen ook geoefende kijkers geworden, dus onder de hashtag #campaignwatch twittert heel duidend Nederland mee. Zo werd bijvoorbeeld in de open boordjes van politici een duidelijk Klaver-effect gevonden.

'Sorry'

Het simultaan ‘sorry’ van Samsom en Rutte dit weekend liep ook behoorlijk in de gaten. Duidend Nederland wist het zeker: dit is afgesproken werk. En dat was het natuurlijk ook, hoe authentiek de premier/lijsttrekker met open boord het in ‘De Wereld Draait Door’ ook wilde ontkennen. Misschien was het zelfs wel de opmaat naar nog veel meer. Eerlijke Verhaal-politici die niet eerlijk zijn, kunnen dat achteraf toch nog worden door ruiterlijk sorry te zeggen.

De partij die de afgelopen week het effectiefste framede was D66. De woordvoerders en campagnestrategen hebben duidelijk alle standaardwerken gelezen: van Drew Westen tot Frank Luntz. Wat briljant was: uiteindelijk haalden ze vijf dagen nieuws uit hun verkiezingsprogramma. Een hele grote prestatie voor de vijfde partij van Nederland. Met als klapstuk: de vaste baan voor iedereen. Verrassend voor een partij die tot aan het zomerreces meer flex propageerde. Het vaste banenplan genereerde veel publiciteit, belangrijk voor D66 dat werkgelegenheid als hoofdthema heeft. Hartstikke goed dus, zou je zeggen.

De grenzen van framing

Het was ook gelijk een goede illustratie van het feit dat niet alles te sturen is. Pechtold wilde met zijn banenplan in de spots van Pauw schitteren. Maar het zwaartepunt kwam ergens anders te liggen, namelijk bij zijn eigen toekomst. Hoewel Pechtold al eerder tijdens zijn congres gezegd had dat hij per se in een volgende periode in het kabinet wilde, werd zijn optreden in Pauw uiteindelijk helemaal overschaduwd door zijn opmerking dat het ‘tijd werd voor wat anders als D66 niet in het kabinet komt.’ Daar hielp het tegenspinnen door zijn ambtelijk secretaris ook niet meer tegen.

Waar het echt scheef ging, was dat de gouden regel van framing op de helling werd gezet. Die regel stelt dat je de werkelijkheid wel mag draaien, maar niet met 180 graden. Precies dat leek hier wel te gebeuren. Pechtold en de zijnen kiezen deze verkiezingscampagne voor socialere taal die kiezers bij de PvdA moet weghalen en een alternatief moet bieden voor Jesse Klavers GroenLinks. De afgelopen twee jaar nam D66 juist de vrijgevallen liberale ruimte in die de VVD liet liggen, omdat die richting PVV opschoven was.

Nu merk je dus dat D66 het net uitgooit richting de linksere liberaal. Met slim gekozen termen en noties die op links lekker scoren. Zoals het reframen van een versoepeling van het ontslagrecht, waar D66 toch echt voorstaat, naar een ‘vaste banenplan’. Die stap bleek iets te groot. Op dag 1 bleef het plan nog overeind, maar toen de rook optrok en de rest van het verkiezingsprogramma uitkwam, waren er velen die het opviel dat dit een fikse ommezwaai was en dat het oorspronkelijke verhaal van Pechtold misschien wat mooier was dan de werkelijkheid. Dan blaast een frame zich in je gezicht op. Emile Roemer gaf Pechtold in ieder geval een aardig koekje van eigen deeg. De les: de woorden moeten kloppen, maar belangrijker nog: die woorden moeten wel op je eigen beleid slaan.

Politiek analist Jurjen van den Bergh is elke maandag te horen in de rubriek Kamervragen in De Nieuws BV, vanaf ongeveer 13.10 uur.