Beroep politiechef op Veiligheidsberaad: beperk demonstraties

Vanmiddag komt het Landelijk Veiligheidsberaad bijeen in gezelschap van Justitie en Veiligheid-minister Ferd Grapperhaus en onder aanvoering van Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen. Als het aan Woelders ligt moet bij dit crisisoverleg van de voorzitters van de 25 veiligheidsregio's één punt hoog genoteerd op de agenda staan na een weekeinde vol rellen: het aan banden leggen van het aantal demonstraties tegen de aangescherpte coronamaatregelen, inclusief de avondklok.

"Dat is dan ook mijn oproep aan de burgemeesters: beperk het aantal demonstraties", benadrukt Woelders in 1 op 1. "We kunnen het nu nog aan qua capaciteit maar anders straks misschien niet meer." De Nationaal Commandant Corona bij de Nationale Politie wil nog een stap verder gaan. Want op de vraag van presentator Sven Kockelmann of de politie omwille van de handhaving erbij gebaat is om demonstraties zelfs te verbieden zoals de Eindhovense burgemeester Jorritsma en sommige van zijn collega's dat graag bepleiten, draait Woelders er niet omheen. "Ja, dat zou mooi zijn."

Crimineel gedrag

Vanochtend was premier Rutte er luid en duidelijk over. De rellen van afgelopen weekend waren ontoelaatbaar, onacceptabel en crimineel gedrag. De uit de hand ongeregeldheden in onder meer Amsterdam, Urk, Tilburg, Stein, Roermond, Venlo en Apeldoorn hadden niets te maken met protesteren of strijden voor vrijheid.

Met als trieste blikvangers: Enschede waar een ziekenhuis werd bestormd en Eindhoven waar de binnenstad kort en klein werd geslagen en geplunderd. De schade aan het treinstation in Eindhoven loopt in de tonnen en het herstel gaat weken duren, zo liet ProRail vanochtend weten. "Het lijkt wel een burgeroorlog", zo reageerde een geëmotioneerde John Jorritsma, burgemeester van de lichtstad.

Die kwalificatie van Jorritsma wil Woelders niet overnemen bij 1 op 1 maar het eerste avondklok-weekeinde was "verbijsterend" voor de politiechef. Hij volgde gisteren de rellen vanuit het coördinatiecentrum van de Nationale Politie te Driebergen. "Het was in elk geval een niet-Nederlandse situatie. Mijn vrouw belde me nog gisteravond op en merkte terecht op dat het wel net leek of het ging om beelden van rellen uit het buitenland."

Vuurwerkbommen en messen

Volgens de Tilburgse hoofdbestuurder van de Nederlandse Politiebond Koen Simmers waren het de ergste ongeregeldheden in veertig jaar in ons land. Daarmee doelde Simmers op de krakersrellen van de jaren tachtig. Woelders weet hier alles van want in die tijd verdiende hij als jonge diender zijn sporen bij de Mobiele Eenheid in Amsterdam. "Daar ging het er ook heftig aan toe. Qua beelden zijn deze rellen zeker vergelijkbaar met die krakersrellen."

En toch ook weer niet, stelt hij. "Nu is er gegooid met zware vuurwerkbommen en messen." Tel daarbij op de krachten die vrijkomen uit de krochten van het internet. "Er wordt bijvoorbeeld nu alles aan gedaan om onze collega's in burger die zijn ingezet bij de rellen te identificeren en hun naam en adres op internet te zetten. Totaal onacceptabel."

De tussenbalans van twee avonden 'spertijd' voor de politie liegt er sowieso niet om volgens Woelders. "Tot nu toe zijn er 250 arrestaties verricht, in met name Amsterdam en Eindhoven. Het is wel een tussenstand." Ook het aantal uitgedeelde boetes is fors. "Gisteravond zijn er met 2100 boetes tegen de avondklok minder boetes uitgedeeld dan de 3600 van zaterdagavond. Dit komt omdat agenten zich in meerdere mate moesten richten op het geweld ten koste van het naleven van de avondklok."

Niet doorslaan naar een politiestaat

Dit weekend kreeg de politie assistentie van twee pelotons van de Koninklijke Marechaussee. Maar volgens Woelders zijn meer eenheden van krijgsmachtonderdelen voorlopig niet nodig. "We kunnen het aan met de bijstand van de Koninklijke Marechaussee. Die mensen zijn uitgerust met opsporingsbevoegdheden en zijn dus prima toegerust om ondersteuning te verlenen aan de politie."

Maar voor andere krijgsmachtonderdelen ligt dat even anders en daarom ziet Woelders het dan ook niet zitten om andere eenheden van het leger in te zetten. Net zo terughoudend is Woelders met het verkrijgen van extra opsporingsbevoegdheden voor politie en recherche. "We moeten uitkijken dat we niet doorslaan naar een politiestaat."

Niet te voorspellen

Woelders ontkende vanmorgen tegenover Sven Kockelmann met klem dat de politie dit weekeinde onvoldoende was voorbereid op grote rellen. Wél was 'de sterke arm van de wet' verrast door de hoeveelheid mensen die bij protesten in diverse steden op de been kwam. "Dat was gewoon niet te voorspellen. Ik had niet verwacht dat het zo hevig in alle steden zou losbranden."

Normaal gesproken vinden er nooit tegelijkertijd op zo veel plaatsen in het land ongeregeldheden plaats, aldus Woelders. "Je zit nu met aanrijtijden van soms een half uur, drie kwartier voordat je ernaartoe kunt. Qua aansturing was dit heel lastig."

De rellen waren goeddeels te wijten aan de invoering van een avondklok afgelopen zaterdag, erkent Woelders. "Ik denk dat het voor een aantal mensen de trigger is geweest om zich te verzetten tegen de maatregelen. En voor vele anderen was het een excuus om geweld te gebruiken." Daarmee doelt Woelders met name op groepen die gericht op geweld tegen de politie uit waren. Zo registreerde hij gisteren opmerkelijk veel voetbalsupporters van bekende voetbalverenigingen onder de relschoppers.

Voorrang bij vaccineren

Overigens deed Woelders nóg een belangrijke oproep richting de openbare bestuurders. En dan vooral richting VWS-minister Hugo de Jonge. Wat hem betreft krijgen politieagenten die vooraan staan in de frontlinie bij de handhaving van de lockdown maatregelen voorrang bij het vaccineren tegen covid-19. En dan direct nadat alle kwetsbare ouderen en zorgmedewerkers hun eerste prik hebben gekregen. "Onze mensen op straat moeten in de prioritering bij vaccinaties vooraan komen te staan."