Het CBS weet waar jij je bevindt: 'En daar kom je altijd pas achteraf achter'

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) checkte onze mobiele telefoons al in 2018, schrijft het NRC. Gegevens van klanten van Vodafone en T-Mobile werden toen in kaart gebracht.

Gevolgd op Koningsdag

Een voorbeeld: het is goed druk in onze hoofdstad op 27 april 2018, de dag waarop Koningsdag wordt gevierd. Het Parool kopt de dag erna: 'Amsterdam beleefde dit jaar opnieuw een drukbezochte maar rustig verlopen Koningsdag'.

En het CBS wist op enig moment te melden dat er die dag 'tussen 15.00 uur en 16.00 uur maar liefst 319.000 mensen in Amsterdam waren die níét in Amsterdam woonden'. Een akelig nauwkeurige meting.

Locatiegegevens inzien

Het CBS kon dat weten, omdat het bureau inzicht had in de mobiele locatiegegevens van klanten van Vodafone en T-Mobile. Iets dat niet mag, en waar de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) nu onderzoek naar doet. "Je komt altijd achteraf achter dit soort zaken, omdat je als consument vooraf alleen maar kunt vertrouwen dat instanties goed met je gegevens omgaan. Vooraf kun je verder niet bijster veel doen om dit soort zaken tegen te gaan", zegt Rejo Zenger, van Bits of Freedom, de stichting die zich sinds 2000 inzet voor de bescherming van digitale burgerrechten.

"Met je locatiegegevens kun je heel veel. Ik heb mijn telefoon 's nachts bijvoorbeeld op het nachtkastje. Oftewel: je weet waar ik slaap, waar ik woon. Ik ga ermee naar het werk. Maar je spreekt ook met vrienden af, gaat je telefoon weer mee. Waar ga je heen in je vrije tijd. Allemaal gegevens waar je inzicht in hebt als je de locatiegegevens kunt uitlezen."

Langetermijneffecten

Het verbaast Zenger overigens niet dat het CBS deze data wil hebben. "Ze zijn in feite al jaren bezig om deze data te bemachtigen." Wel zet hij zo zijn vraagtekens over de proportionaliteit.

"Dat zijn vragen die altijd pas achteraf leven bij dit soort instanties of bij de overheid. Die zien toch vooral vooruitgang in technologie, maar ze kijken niet naar de langetermijneffecten. En daarom zie je altijd dingen mis gaan, zoals nu dus ook weer. Nu met het CBS, en straks met de corona-noodwet. Als iets eenmaal bij wet is vastgelegd, laat zich dat heel moeilijk weer terugdraaien."

Radio EenVandaag

Dit artikel is een bijdrage van Radio EenVandaag, elke werkdag tussen 16 en 17 uur op NPO Radio 1. Meer over de uitzending is te vinden op EenVandaag.nl, Facebook of op Twitter.