Nederlandse staat aangeklaagd over compensatie Japanse oorlogsmisdaden

"In 1956 werd het 'Yoshida-stikker akkoord' door de Nederlandse staat afgesloten", legt van Leversteijn uit. "Dat betekent dat elke Nederlander die in Indonesië oorlogsmisdaden heeft ondergaan: vermoord is, gemarteld, of wiens schaamlippen als troostmeisje zijn getatoeëerd, geen procedure tegen de staat Japan mogen voeren over genoegdoening. Wij willen vandaag aan het hof vragen: 'Mag Nederland haar onderdanen het recht ontnemen om compensatie te vragen aan Japan?'"

De stichting protesteert sinds de jaren 90 elke maand voor de Japanse ambassade, maar krijgt vrijwel altijd minder gehoor dan ze zouden willen: "we krijgen een kopje thee van de ambassadeur en de mensen gaan weer naar huis."

"Ik ben benieuwd wat de rechtszaak vandaag gaat brengen", zegt van Zeeland. "Eerder is een soortgelijke rechtszaak al niet ontvankelijk verklaard. Een verdrag tussen twee landen staat juridisch boven een individuele claim zoals we die vandaag zullen gaan zien."

Erkenning

Het akkoord dat ten grondslag ligt aan deze rechtszaak, werd afgesloten in de jaren 50. Het was ten tijde van de Koude Oorlog. Het Westen wilde Japan niet met zware herstelbetalingen uit het 'Westerse Kamp' jagen. In 2000 heeft de Nederlandse staat trouwens al een bedrag uitgekeerd aan de gemeenschap die hierdoor getroffen is, dat 'het gebaar werd genoemd'. " Toch voelen zij zich - niet helemaal onterecht denk ik - miskend in hun leed," vindt van Zeeland.

"Het lijden wordt in veel families doorgegeven in verschillende generaties", vertelt Tangena Suzuki. Ze heeft vanuit haar werk veel met slachtoffers gesproken. Volgens haar draait de rechtszaak van 1 juni niet om het geld, maar om erkenning. Van Leversteijn van de Stichting Japanse Ereschulden sluit zich hierbij aan: "Dat is echt het belangrijkste. Mocht het hof het met ons een zijn, is dat een erkenning dat voor veel mensen die nu al heel oud zijn van het allergrootste belang."

Tangena-Suzuki zag dat veel slachtoffers lang niet gepraat hebben over hun trauma's uit de tijd van de Japanse bezetting, dit wordt het Indisch zwijgen genoemd. Vanuit de stichting waar zij voor gewerkt heeft, probeerde ze de dialoog op te starten tussen verschillende bevolkingsgroepen. Indonesiërs, Nederlanders en Japanners dus. "De eerste generatie slachtoffers heeft veel problemen met hun geschiedenis. Dat merk je aan alles. Wat mij opviel: mensen die liever niet met hun eigen familie er over het leed praatten, wilden dat juist wel met Japanse mensen doen," zag zij. "Dat waren onwijs helende gesprekken, waar mensen zo veel beter uitkwamen."

Tangena-Suziki -zelf Japanse - merkte dat er in Japan zelf weinig kennis is over deze oorlogsgeschiedenis. Ze ging terug naar Japan en merkte hoe emotioneel er werd gereageerd op de verhalen. "Maar hetzelfde geldt voor Nederland, veel Nederlanders hebben weinig weet over de diep het trauma nog altijd zit." Van Zeeland hoopt met de stichting mee op erkenning in de rechtszaal: "Dat kan een virtuele hand op de schouder zijn. Een heel belangrijke stap in de traumaverwerking."

De rechtszaak staat gepland voor woensdag 1 juni om 10:00.

Benieuwd naar het hele gesprek met oud-diplomaat Ton van Zeeland en Yukari Tangena-Suzuki van de stichting dialoog Nederland Japan? Beluister dan hier de podcast van Vroeg!