Waarom we piekeren (en hoe je het kunt afleren)

Piekeren is geen nadenken

Wat Cloostermans ontdekte, is dat piekeren wezenlijk anders is dan nadenken. "Piekeren is het proberen oplossen van onoplosbare vragen", legt ze uit. Waar nadenken leidt tot actie of inzicht, draait piekeren in cirkels. "Het gaat vaak over dingen waar je geen invloed op hebt, zoals een oorlog aan de andere kant van de wereld, of over onrealistische idealen zoals de perfecte ouder willen zijn."

Volgens Cloostermans komt piekeren voort uit een gevoel van machteloosheid. "Hoe minder invloed je denkt te hebben, hoe meer je geneigd bent om te piekeren." Dat gevoel van controleverlies wordt versterkt door de complexiteit van de moderne wereld én sociale media, waar mensen zich constant vergelijken met een onrealistisch ideaalbeeld.

Piekerbrein zien als auto

Als econoom keek Cloostermans met een andere bril naar het probleem. In de economie werk je met modellen om systemen te begrijpen en te verbeteren. Waarom zou je dat niet ook met het brein doen? "Ik zie het piekerbrein als een auto. Je kunt die wel blijven oppoetsen met losse tips zoals 'ga sporten' of 'kijk niet op je telefoon voor het slapen', maar als je echt wilt veranderen, moet je onder de motorkap kijken."

Daarom ontwikkelde ze in haar boek een volledig model van het piekerproces: hoe het werkt, waarom het begint, en vooral - hoe je eruit kunt stappen. "Het draait om het leren herkennen van je eigen patroon. Pas als je dat doorhebt, kun je bewust andere keuzes maken."

Denken in invloed

Een van de belangrijkste inzichten uit het boek is het verschil tussen denken over iets en denken binnen je invloedssfeer. Cloostermans geeft een voorbeeld: "Als ik me afvraag 'blijft mijn dochter gezond?', dan is dat een onoplosbare vraag en ga ik piekeren. Maar als ik me afvraag 'wat kan ik vandaag doen om haar gezond te houden?', dan komt mijn brein direct met concrete oplossingen: gezond koken, samen bewegen."

Dit soort vragen stimuleren oplossingsgericht denken in plaats van gepieker. "Je hoofd is eigenlijk een oplossingsmachine. Je moet het alleen de juiste input geven."

Piekeren is af te leren

Hoewel piekeren een gewoonte is die diep kan inslijten, benadrukt Cloostermans dat het ook af te leren is - net als een spier die je traint in de sportschool. "De eerste keer lukt het misschien niet, maar hoe vaker je oefent, hoe makkelijker het wordt. Het vraagt om aandachtstraining en bewustwording."