Oud-premier Ruud Lubbers (78) overleden

Lubbers voerde een no-nonsense beleid, dat gericht was op economisch herstel en vermindering van de staatsschuld. De oud-premier was een harde werker en een dossiervreter, die zich graag met alle beleidsterreinen bemoeide. Hij legde ministers, die daar niet altijd op zaten te wachten, graag de vraag voor of hij even met hen mee zou denken.

Verder stond hij bekend om zijn wollige taalgebruik, dat wel Lubberiaans genoemd werd. Hij sprak in lange zinnen en gebruikte woorden als "zwaluwstaarten", "neertunnelen" en "afconcluderen".

Hollandia Kloos

De oud-premier woonde zijn leven lang in Rotterdam. Daar studeerde hij ook economie. In 1962 studeerde hij cum laude af. Een jaar later nam hij, nadat zijn vader was overleden, met zijn broer de leiding over van het familiebedrijf Hollandia Kloos.

Voordat er sprake was van het CDA, was Lubbers lid van de Katholieke Volkspartij (KVP). Voor die partij werd hij op zijn 34ste minister van Economische Zaken in het kabinet-Den Uyl.

Autoloze zondag

De manier waarop hij de oliecrisis aanpakte, maakte hem tamelijk populair. Hij vroeg de mensen de gordijnen wat eerder dicht te doen en stelde een autoloze zondag in.

Na zijn ministerschap was hij Kamerlid. Hij volgde Willem Aantjes op als fractievoorzitter van het CDA, toen die moest opstappen na rumoer over zijn oorlogsverleden.

Nadat ook Dries van Agt zich had teruggetrokken uit de landelijke politiek, werd Lubbers de onbetwiste leider van de christendemocraten.

Ruud Shock

Toen hij voor het eerst het Torentje betrok, was hij net een paar dagen 43 jaar en daarmee de jongste premier die Nederland ooit heeft gekend. Mark Rutte was toen hij minister-president werd, een paar maanden ouder.

Het eerste kabinet-Lubbers stond in het teken van miljardenbezuinigingen. De staatsschuld was opgelopen tot boven de 10 procent en de werkloosheid groeide met 10.000 tot 15.000 mensen per maand.

Met zijn no-nonsense aanpak haalde hij de omslag van Time. Het blad noemde hem Ruud Shock.

Kruisraketten

Op 29 oktober 1983 gingen ruim 550.000 mensen de straat op om te demonstreren tegen de plaatsing van 48 kruisraketten in Woensdrecht. Het was de grootste demonstratie in de Nederlandse geschiedenis.

Twee jaar later bood het Komitee Kruisraketten Nee hem 3,7 miljoen handtekeningen aan. Toen de premier een toespraak hield, keerden de demonstranten hem massaal de rug toe, maar hij zette zijn betoog voort.

Karwei afmaken

In Lubbers II verliep de samenwerking tussen CDA en VVD minder vlotjes dan in het eerste kabinet. Het kabinet sneuvelde na drie jaar over het zogenoemde reiskostenforfait.

De CDA-leider voerde daarop een geslaagde campagne onder de slogan 'Laat Lubbers zijn karwei afmaken' en kon opnieuw een regering vormen, dit keer met de PvdA.

Het kabinet-Lubbers III besloot onder meer de WAO aan te pakken. Het aantal arbeidsongeschikten was 900.000. Lubbers zei: "Nederland is ziek". Hij dreigde op te stappen als de 1 miljoen gehaald zou worden. De WAO-aanpak leidde tot een crisis in de PvdA, partijleider Wim Kok bleef maar net overeind.

Machtsvacuüm

In 1994 verliet CDA-leider Lubbers de politiek. Hij had dat ruim van te voren aangekondigd en Elco Brinkman aangewezen als zijn opvolger. Misschien te vroeg, meenden sommigen, want Brinkman slaagde er niet in zich te profileren als de nieuwe leider.

Lubbers zelf leek de 'kroonprins' vlak voor de verkiezingen te laten vallen. Hij kondigde aan niet op de lijsttrekker te gaan stemmen, maar op de nummer 3 op de kandidatenlijst: Ernst Hirsch Ballin. Het CDA verloor mede door het machtsvacuüm in de partij twintig zetels.

Ongewenste intimiteiten

Na zijn vertrek uit Den Haag in 1994 liep Lubbers een aantal belangrijke internationale functies mis, waaronder die van voorzitter van de Europese Commissie (tegengehouden door de Duitse bondskanselier Helmut Kohl) en secretaris-generaal van de NAVO.

Hij kreeg in 2001 wel onverwacht de functie van Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen bij de Verenigde Naties. Die moest hij in 2005 neerleggen na beschuldigingen van vijf vrouwen over ongewenste intimiteiten. De beschuldigingen werden nooit bewezen, maar de schade aan zijn imago werd te groot geacht.

Informateur

In 2010 was Lubbers informateur. Hij besloot toen dat er geen andere mogelijkheid meer was dan te kijken naar een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV, hoewel hijzelf geen voorstander was van een kabinet met medewerking van de PVV.

Hij legde hierover verantwoording af in de Tweede Kamer. Veel partijen vonden dat hij verder had moeten zoeken naar een meerderheidsoplossing. Maar het door hem geadviseerde kabinet-Rutte I kwam er wel.

Vriendinnen

De laatste jaren deed Lubbers geregeld opvallende uitspraken. Hij vertelde meermaals over zijn contacten met oud-vorstin Beatrix. Zij moest eens wat minder kritisch zijn over de vriendinnen van haar zoon Willem-Alexander, zou hij haar hebben geadviseerd.

Verder zei hij dat er op de vliegbasis Volkel nog altijd 22 Amerikaanse kernwapens zijn opgeslagen en dat hij verbaasd was dat "die malle dingen" er nog steeds lagen. Voor deze uitspraak kreeg hij bijval van een andere CDA-oud-premier, Dries van Agt.