Hoe kunstdetective Arthur Brand de Iraanse geheime dienst versloeg

Kunstdetective Arthur Brand is vreselijk trots op zijn laatste vondst: de dichtbundel Diwan van Hafez. Tot op de dag van vandaag wordt hij door honderden miljoenen mensen in de islamitische wereld gelezen. Zo populair en met zulke iconische waarde als Shakespeare of Wordsworth. Het handgeschreven en met goud ingelegde boekje werd in 2011 gestolen in Duitsland en heeft een waarde van 1 miljoen euro.

De eenzame man

Het verhaal begint in 2007, als Djafar Ghazy, een eenzame Duits-Iraanse vluchteling op 86-jarige leeftijd overlijdt in München. Zijn erfgenamen doen een indrukwekkende ontdekking op zijn computer. Waar ze dachten dat hij berooid stierf, verzamelde hij tientallen dichtbundels en korans uit de hoogtijdagen van de islamitische cultuur.

Maar, al die 174 werken bleken gestolen en het leeuwendeel wordt pas in 2011 teruggevonden door de Duitse politie. Alleen de Diwan van Hafez ontbreekt dan nog.

Brand vond het onlangs terug in Engeland. Zijn belangrijkste concurrent in de zoektocht naar het gestolen kunstwerk was de Iraanse geheime dienst, die hij nu heeft afgetroefd. In 1 op 1 zegt Brand niet bang te zijn dat de Iraniërs nog verdere actie zullen ondernemen. "Ze hebben gewoon de wedstrijd verloren. Ze zien het nu in het nieuws, dus ik zou zeggen: succes met Trump."

Het nachtkastje

Het laatmiddeleeuwse boekwerk van 134 pagina's lag de afgelopen weken op een veilige plek in Nederland. "Nee, niet op mijn nachtkastje”, benadrukt Brand. Het boek bleek na een diefstal in 2011 in handen gekomen van een rijke Iraanse verzamelaar die tegenwoordig in Londen woont.

Brand spoorde hem op en paste wat powerplay toe om de druk te vergroten het aan hem te overhandigen. "Ik dreigde de Iraanse geheime dienst te bellen als hij het boek niet aan mij zou geven.” Dat zou hij niet echt hebben gedaan, maar Brand wilde voorkomen dat het werk weer op de zwarte markt zou verdwijnen. En de Iraanse geheime dienst was ook al op zoek naar de dichtbundel.

"Als je de Iraanse geheime dienst aan de deur krijgt die zegt dat je het kunstobject verplicht moet afstaan voor de eer en glorie van het vaderland, dan krijg je wel de bibbers." Het is geen 'fris volk', weet Brand, want deze dienst wordt ook in verband gebracht met het vermoorden van tegenstanders van het regime en ook het beschermen van de gezochte crimineel Ridouan T.

Echtheid

De oude verzamelaar en oorspronkelijke eigenaar Ghazy in Zuid-Duitsland verloor het boekje toen het in zijn bezit was, geen moment uit het oog. "Hij stond erom bekend met niemand te praten. Wel ging hij elke dag naar het koffiehuis, met een boekje onder zijn arm. En dat was dit boekje met een waarde van 1 miljoen."

Hoe Brand weet dat het echt is, onderzocht hij via de watervlekken die op het eeuwenoude boekje zichtbaar zijn. De foto's kreeg hij van de Duitse politie.

Als kunstdetective spoorde Arthur Brand al eerder de bronzen paarden van Hitler, een Picasso, het Meissen-porselein en de gouden ring van Oscar Wilde op. Vandaag reist hij af naar Duitsland om de waardevolle dichtbundel aan de erfgenamen terug te geven.