Industriële revolutie retoriek

Column Mirjam Bink

Het ontstaan van de vakbonden komt voort uit de misstanden van de industriële revolutie, zoals uitbuiting en kinderarbeid. Dit hebben ze terecht aangepakt, maar werkenden zijn allang niet meer onmondig en wie werkt er nu nog voor een industrieel? De nieuwe realiteit is dat medewerker en werkgever samen willen bouwen aan de toekomst. Overleg op de werkvloer is heel normaal, wat de achterkamers van de vakbond overbodig maakt. Hoog tijd dat vakbonden een nieuwe weg in slaan en aansluiten bij deze nieuwe werkelijkheid.

De tijd dat iedereen zich aansloot bij een vakbond is allang voorbij. Jongeren herkennen zich niet in de uitstraling en de toon van de vakbeweging, terwijl ouderen zien dat er weinig waarde wordt toegevoegd. De afgelopen jaren is de werkgelegenheid bij het midden- en kleinbedrijf veel sneller gegroeid dan bij het groot bedrijf. Inmiddels is het midden- en klein bedrijf verantwoordelijk voor 70% van de werkgelegenheid in het bedrijfsleven. Dat betekent dat het overgrote deel van de medewerkers samen met de werkgever op de werkvloer staan. Onderhandelen via een vakbond of werken onder een cao die totaal niet aansluit op het bedrijf is dan eerder een drempel dan een opstapje. Zo sprak ik gisteren een ondernemer met zeven medewerkers en vier cao’s. Iedere cao bevatte andere verlofdagen en opbouwregelingen, wat toch scheve blikken binnen een klein bedrijf oplevert.

Tegelijkertijd ontmoet ik ondernemers die hun bedrijf dreigen te verliezen omdat het personeel, opgejut door vakbonden, het werk dreigt neer te leggen. De motieven zijn vaak dubieus. Zo ken ik stakingen omdat de werkgever een ‘vakbondsbijdrage’ moet compenseren. Of dan de staking bij Jumbo. Ik snap dat je als ondernemer er voor kiest om direct met je medewerkers het gesprek aan te gaan als blijkt dat slechts 250 van de 3000 medewerkers staken. Door met een kleine groep de cao onderhandelingen te frustreren, heeft de vakbond zelf het systeem van cao’s en collectieve onderhandelingen opgeblazen.

Nieuw systeem

Het is hoog tijd voor een nieuw systeem. Werkenden moeten beschermd en vertegenwoordigd worden, maar dat moet gebeuren door organisaties van deze tijd. Organisaties die niet lijfsbehoud maar hun achterban als prioriteit beschouwen. Datzelfde geldt voor ondernemers, ook zij moeten zich vertegenwoordigd voelen. De huidige polder sluit daar niet meer bij aan. In de afgelopen jaren hebben we herhaaldelijk kunnen zien dat wat goed is voor de polderpartijen niet per se goed is voor de resterende meerderheid en dus voor Nederland.

Gedrochten als de Wet Werk en Zekerheid en de Wet DBA laten zien dat er onvoldoende feeling is met het midden- en kleinbedrijf en haar medewerkers. De overlegcultuur met raden, commissies en besturen past niet meer in deze tijd. Ook werkenden moeten directe invloed krijgen, al dan niet via een organisatie die wensen ophaalt bij de werkenden en direct bij de politiek en de beleidsmakers neerlegt. Het is hoog tijd dat werkenden vertegenwoordigd worden door organisaties uit deze eeuw, ik weet zeker dat ze hierdoor alleen maar meer invloed zullen krijgen.

Mirjam Bink is Minister organisatie en communicatie schaduwkabinet. Vanavond is Mirjam Bink te gast in Kwesties, om 20.00 uur op NPO Radio 1.