Kunnen insecten ook pijn ervaren? 'Er zijn duidelijke aanwijzingen, sla mug in één keer dood'

Bewustzijn bij insecten

"Ik was afgelopen week op een groot internationaal congres in Utrecht waarin alle onderzoekers naar dierenwelzijn hun onderzoek presenteerden", begint De Rooij. "Er was een mevrouw, Meghan Barrett, en die vertelde over haar onderzoek naar bewustzijn en pijnbeleving van insecten. Daar was ik erg van onder indruk." Hoewel wetenschappers het nog niet zeker weten, zijn er volgens De Rooij duidelijke aanwijzingen. "Er is nog heel veel onderzoek voor nodig, maar er zijn wel echt duidelijke aanwijzingen dat ook insecten pijn kunnen ervaren en een vorm van bewustzijn hebben."

Hoe onderzoek je pijn bij insecten?

Het onderzoeken van pijnbeleving bij insecten is complex. "Ze hebben natuurlijk geen centraal zenuwstelsel. En je kunt niet hun gezichtsexpressie bekijken", legt De Rooij uit. "Dus wat ze doen, is - een beetje zielig - de insecten pijn doen en dan kijken naar hun gedrag. Is dat nou iets wat duidt op dat ze daadwerkelijk pijn ervaren, of gaan ze gewoon door zonder dat er enige verandering zichtbaar is?" De resultaten geven opvallende inzichten. "Daar komen hele mooie voorbeelden uit waaruit blijkt dat die dieren wel degelijk een vorm van pijnbeleving hebben."

Amputeren

Een bijzonder voorbeeld komt uit onderzoek naar mieren. "Mieren laten een bepaald gedrag zien als ze een wond hebben", vertelt De Rooij. "Als het wondje laag op het pootje zit, likt de mier - en ook zijn soortgenoten - dat pootje schoon. Zit het hoog, vlakbij het lijfje, dan bijten ze dat pootje eraf. Dat is makkelijker voor de genezing en vermindert de kans op infecties."

Volgens De Rooij is dat opmerkelijk gedrag. "Eigenlijk is dat een vorm van amputatie die wij bij mensen ook zien, maar bij geen enkele andere diersoort terugvinden."

En hoe zit het met muggen in de slaapkamer? "Als je dan toch besluit om een mug dood te slaan, dan moet je dat vooral in één keer doen", zegt De Rooij. "Dan is die dood al minder erg. Het is belangrijk dat er besef komt dat deze dieren ook pijn kunnen beleven."

Wetgeving

De inzichten hebben volgens De Rooij ook praktische gevolgen. "Zeker als je kijkt naar de manier waarop die dieren nu in hele grote getale gekweekt worden als alternatief voor dierlijke eiwitten. Dan heb je het echt over miljarden dieren. Op het moment dat je weet dat die pijn hebben, kan je daar wetgeving op toepassen of aanpassingen doen."

Hebben insecten zich al aangesloten bij de Vakbond voor Dieren? "Nee, maar ze zijn altijd welkom. En dat zijn er een heleboel, haha."