Paradijsvogels werden eind 19e eeuw door missionarissen verhandeld

De Duitse priester Arnold Janssen sticht eind negentiende eeuw een nieuwe missieorde in Steyl. Vanuit Limburg worden missionarissen in de komende decennia over de hele wereld uitgezonden om het woord van God te verkondigen. Om fondsen te werven en missionarissen in te werken wordt in Steyl een collectie aangelegd met kunst en opgezette dieren vanuit de te kerstenen gebieden, waaronder Nieuw-Guinea. Die objecten vormen de basis van collectie van het huidige Missiemuseum.

Missionaris blijkt handelaar

Tot dusver niets nieuws. Totdat Argeloo in 2019 wordt gevraagd te grasduinen op de zolder van het Missiemuseum: "Eigenlijk was het bij het eerste laatje met paradijsvogels al duidelijk. Dit was geen wetenschappelijke-, maar een handelscollectie." In plaats van een datum en plaatsaanduiding lagen er namelijk papiertjes met prijzen bij de opgezette vogels.

"Steyl was op een gegeven moment een draaipunt tussen Nieuw-Guinea en de modehuizen in Parijs, Berlijn en London. Daar werden de paradijsvogels veelal toegepast op jurken en hoeden", vertelt curator Paul Voogt. Met de winst kon de missie deels gefinancierd worden.

In hoeverre ligt dit gevoelig?

In het Missiemuseum is nu een tijdelijke tentoonstelling over de relatie tussen paradijsvogels en de mens genaamd Vogels van God. Voor de expositie is samengewerkt met Papoea's vandaag de dag op Nieuw-Guinea, maar ook met de Papoea-diaspora in Nederland. Waaronder met Muaha Tatipata van Papoea-belangenorganisatie Hapin: "Paradijsvogels zijn voor ons een groot cultureel symbool. Ze zijn bijna deel van onze identiteit." Ze voelt in eerste instantie dan ook vooral trots bij het zien van de paradijsvogels in de expositie.

Omdat de dieren via handel zijn verkregen en niet zijn gestolen, liggen de opgezette paradijsvogels niet heel gevoelig. Anders is dat bij sommige kunstobjecten: "Veel kunstobjecten werden als verafgoding gezien, dus die moesten samen met tradities en gebruiken verdwijnen. Met als gevolg dat ik hier zoveel jaar later echt moeite moet doen om mijn cultuur te leren kennen."

De expositie ‘Vogels van God’ is tot en met 1 september te bezoeken in het Missiemuseum te Steyl.