Rechters waarschuwen: niet nog meer zaken buiten rechtszaal om



Bakker reageert naar aanleiding van het jaarverslag van de Raad waarin het belang van vertrouwen van de burger in de rechtspraak benadrukt wordt. “De rechtspraak functioneert op basis van het vertrouwen dat de burger in de rechter heeft. Als de strafketen niet optimaal functioneert en burgers denken dat strafbare feiten soms straffeloos kunnen worden begaan of bijvoorbeeld aangifte doen geen zin heeft, dan lijdt het vertrouwen van de burgers in de rechter daaronder”, zegt Bakker bij De Ochtend.

Zaken zonder rechter

De laatste jaren wordt ongeveer de helft van de strafzaken afgedaan zonder rechter. Het OM kan zelf straffen opleggen of schikken met verdachten. Dat gebeurt vooral in eenvoudige zaken, maar er worden ook miljoenenschikkingen getroffen met bedrijven, die zo de gang naar de rechter afkopen.

Volgens Frits Bakker, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, kleven er risico's aan deze manier van werken. "De samenleving moet kunnen vaststellen en controleren dat er wordt opgetreden en dat er straf staat op het overtreden van wetten en regels. De samenleving kan dat maar ten dele zien als het Openbaar Ministerie extreem grote strafzaken afdoet met een miljoenentransactie. De rechter kan die transacties niet op juistheid toetsen", vertelt hij in een gesprek met verslaggever Kysia Hekster.

Boetes en naheffingen

Omdat rechtszaken jaren kunnen duren, zoeken autoriteiten naar andere manieren om geld af te pakken van verdachten. Een transactie buiten de rechter om is een van die mogelijkheden. Daarnaast leggen gemeenten bestuurlijke boetes op, of legt de Belastingdienst een naheffing op. Ook dat gaat buiten de rechter om.

Maar in plaats van de rechter zo veel mogelijk te vermijden, is het volgens de Raad voor de rechtspraak vooral zaak de strafrechtketen te verbeteren. In de eerste plaats door ervoor te zorgen dat informatie makkelijker kan worden uitgewisseld tussen politie, OM en rechtspraak.

"Dat de rechercheur niet het proces-verbaal moet printen, terwijl bij de volgende partij het papieren proces-verbaal eerst wordt gescand om het verder digitaal te kunnen bewerken", aldus Bakker.

Digitale dossiers

Voor ICT-verbeteringen binnen de rechtspraak alleen al zijn tientallen miljoenen per jaar nodig, schreef de Raad onlangs nog in een brief aan informateur Schippers. Op dit moment loopt al een traject om digitale dossiers te gebruiken in rechtszaken. De gemiddelde duur van rechtszaken bleef vorig jaar vrijwel gelijk, blijkt uit het jaarverslag.

Bekijk hier het gesprek met Frits Bakker in De Ochtend