Tip voor coupplegers: fake it till you make it

De militairen zouden afgelopen vrijdag de macht hebben overgenomen in Turkije. Tijdens de militaire coup kwamen meer dan 250 mensen om het leven. Chaos alom - en Erdogan zal terugslaan. Mogelijk door de herinvoering van de doodstaf. Wat zeker is, is dat de verantwoordelijke officieren achter dit plan worden vervolgd.

Of ja, plan? Het was een zeer slecht geplande coup, zegt militair historicus Christ Klep op NPO Radio 1. "Velen hadden geen idee wat ze aan het doen waren. Als je toch een gewone jongen bent uit het boerenland van Turkije, en je komt in Istanbul en je baas zegt tegen je: IS staat voor de deur. Dan doe je gewoon mee. Als je een Wikipedia-lijstje moet maken van slechte coups, dan is dit wel één van de top-drie.''

Klep acht het zeer mogelijk dat er op termijn weer een volgende coup plaatsvindt. Willen de coupplegers dat de staatsgreep dan wél succes heeft, doen ze er goed aan twee tips van Klep in acht te nemen, tips die hij haalde uit het standaardwerk van Edward Luttwak: Coup d'État: a practical handbook.

Speltip 1: krijg alle communicatie onder controle

Ten eerste moet je, het liefst binnen een uur, zorgen dat je alle communicatie onder controle krijgt. ''Dat zijn niet alleen tv- en radiostations, internet en social media, maar ook de vliegvelden, de grote kruispunten; overal waar grote groepen mensen bij elkaar komen en informatie kunnen uitwisselen.'' Dan had Erdogan zijn filmpje ook niet via FaceTime kunnen verspreiden, zegt Klep. "Heeft dan niemand er aan gedacht om Facebook eruit te gooien?"

Speltip 2: Fake it till you make it

Wat je moet bereiken, is dat je de eerste dertig minuten niet zozeer succes bereikt, je moet de indruk wekken dat je succes bereikt, zegt Klep. ''Wat er waarschijnlijk is gebeurd, is dat een zeer select groepje, misschien tien procent, besluit tot een coup. Het is dan zaak om snel die andere 90% mee te krijgen.''

''Dat is precies wat koning Juan Carlos deed in 1984 toen in Spanje die staatsgreep plaatsvond. Wat deed de koning? Binnen een uur was hij op tv, in z’n militaire uniform, en hij draaide de situatie totaal om. Het leek dat de militairen het parlement onder controle hadden en ze de regering naar huis hadden gestuurd. Binnen dertig minuten was de situatie omgedraaid, want iedereen dacht: 'de koning is er nog'. Wat de coupplegers in Argentinië deden in de jaren tachtig is dat ze met een kant-en-klaar plan kwamen, dat ze lieten ondertekenen uit een notaris. Als je zoveel voorbeelden hebt uit het verleden, waarom maak je daar geen gebruik van? Dit was een slecht geplande coup.''

Het belang van een beroepsleger

Tot slot: het maakt nogal uit of een land beschikt over een dienstplicht- of een beroepsleger. Dienstplichtigen zijn vaak niet zo makkelijk mee te krijgen, zegt Klep. ''Heel kenmerkend voor deze couppoging is dat bij de bruggen en vliegvelden en andere plekken, militairen al heel snel zeiden: laat maar, we willen dit helemaal niet doen. ik vraag me af wat er gebeurd zou zijn als je een honderd procent beroepsleger had gehad.''

Het gesprek met Klep is hier terug te luisteren: