Wanneer is een staat mislukt?

‘Shithole countries’, met die term omschreef Donald Trump Haïti, El Salvador en een aantal Afrikaanse landen tijdens een vergadering over immigratie in het Witte Huis. Achter gesloten deuren zou hij zijn frustratie over immigranten uit die ‘achterlijke landen’ op deze manier hebben geuit. Trump haalde zich met zijn uitspraak internationale woede op de hals. Net als Blok nu met zijn uitspraak. Maar zit er geen kern van waarheid in?

Een term gebruiken als shithole countries vindt Frankema in ieder geval onterecht. "Trump doelt waarschijnlijk op corruptie. Wat dat betreft doen de Noordwest-Europese landen het heel goed, vertelt Frankema. "Typische landen als Somalië, Haïti en Afghanistan, de typische failed states, bungelen onderaan." Maar die term is iets anders dan de term die Trump gebruikte, benadrukt hij. "Landen zijn geen shitholes."

Smeerolie

Een failed state is een land dat er bijvoorbeeld al decennialang niet in slaagt om korte metten te maken met corrupt bestuur, aldus Frankema. Overigens is dat volgens de economisch historicus van de Wageningen Universiteit ook een gevolg van het feit dat corruptie ook een functie heeft. Het belangrijkste punt bij corruptie is volgens Frankema dat het zorgt voor stabiliteit in een land. "Corruptie is in wezen functioneel. Het dient als smeerolie om de cohesie binnen een elite vorm te geven." Als er niet genoeg tegenkrachten zijn, of druk van buitenaf, dan kan de stabiliteit die corruptie geeft aan politieke regimes heel lang persistent zijn.