Van prins op het witte paard tot 'voorliggende voorziening'

Op Valentijnsdag vraagt de koepel voor chronisch zieken en gehandicapten Ieder(in) aandacht voor beleidsregels die de liefde voor hun achterban in de weg staan. De koepel kreeg tientallen reacties op een oproep ervaringen met liefde en beleid te delen.

Bijvoorbeeld van Femke. Zij wilde trouwen met de liefde van haar leven, maar blies de bruiloft af toen bleek dat het stel een inkomensval zou maken die hen op bijstandsniveau zou brengen. Ze heeft namelijk een spierziekte en ontvangt een Wajong-uitkering. Haar vriend ook, omdat hij autisme heeft.

In Nederland wordt de hoogte van veel toeslagen, uitkeringen en eigen bijdragen bepaald op basis van het gezamenlijke inkomen. Het idee daarachter is dat mensen als ze samenwonen ook voor elkaar kunnen zorgen. Het beleid moet ook voorkomen dat regelingen achter een voordeur opstapelen.

Bruiloft afgelast

Femke: "We hadden afgelopen zomer een trouwdatum gepland, maar toen kwamen we erachter dat met het officieel man-vrouw worden onze toeslagen zo ver weg zouden zakken dat wij ons hoofd niet meer boven water kunnen houden." Een verbetering in hun klachten valt niet te verwachten en daarmee blijven ze gebonden aan hun uitkering: "Dus we zullen eeuwig verloofd blijven en niet naar het altaar lopen."

Ook An wilde niets liever dan dag en nacht bij haar grote liefde zijn. "Ik wil met hem zoenen, naar buiten, naar zee. Ik wil dat hij mij streelt, me soms tegenspreekt als dat nodig is of juist even niets zegt en zacht mijn hand vasthoudt. Ik wil met hem trouwen. Ik wil samenleven. Ik wil samen een kindje."

Maar dan schrijft ze hoe de realiteit toeslaat: "In de praktijk is mijn verliefdheid een bedreiging voor alle hulp en compensatie die ik nu ontvang. Zodra wij samenwonen is mijn geliefde een voorliggende voorziening (red: dat betekent dat er van hem wordt verwacht dat hij veel van de dagelijkse begeleiding en verzorging gaat doen). Dan wordt hij mijn harenwasser, rolstoelauto-chauffeur, huishoudelijke hulp, voorlezer, knopjesinduwer, logboekinvuller, eigen bijdragenverdubbelaar, subsidieverdwijner."

(On)rechtvaardig?

Ieder(in) vindt dat de regels voor mensen met een beperking soms onrechtvaardig uitpakken. "De regels voor samenwonen en trouwen bij zorg, uitkeringen en eigen bijdragen zijn vaak bedacht vanuit het idee dat het om tijdelijke situaties gaat. Het is dan minder erg als je geen uitkering krijgt als je gaat samenwonen of dat je een tijd voor een zieke partner moet verzorgen of dat je enkele jaren een eigen bijdrage betaalt", zegt directeur Illya Soffer.

"Maar als je levenslang een beperking hebt, is dat anders. Dan ben je vaak heel lang of zelfs blijvend op een uitkering aangewezen en heb je veel minder kans op een betaalde baan. Dan staan de huidige regels de liefde soms flink ik de weg." Volgens Soffer krijgen jonge generaties daarmeer mee te maken, omdat de regels door de Participatiewet bijvoorbeeld strenger zijn dan vroeger.

Oplossingen

Soffer vindt dat de overheid soepeler kan omgaan met de regels voor samenwonen als beide partners permanent niet meer kunnen werken. Ook gemeenten kunnen helpen door minder druk te leggen op de partner om gebruikelijke zorg te leveren.