Belasting ontwijken via een tax ruling: zo werkt het

Iedereen kan bij de Belastingdienst om een tax ruling vragen. Zo'n regeling is niet meer dan een verzoek om duidelijkheid vooraf over hoeveel je de komende tijd aan belasting moet betalen, vertelt Mathijs Bouman in NOs Met het Oog op Morgen.

Maar hoe slagen bedrijven zoals Nike er in om met behulp van zulke afspraken belasting te ontwijken, zoals Trouw gisteren opmaakte uit de Paradise Papers?

Iedereen moet in principe belasting betalen, ook grote internationale bedrijven. Maar waar burgers vaak onder de belastingdienst van één land vallen, ligt dat bij multinationals ingewikkelder.

Te veel belasting betalen

Om te voorkomen dat bedrijven over dezelfde winst van meerdere landen een belastingaanslag krijgen, en dus dubbel betalen, heeft Nederland met allerlei landen afspraken gemaakt over welke geldstromen onder wie vallen. Dat geldt niet alleen voor internationale geldstromen tussen verschillende bedrijven, maar ook voor transacties tussen bedrijfsonderdelen. En juist die transacties zijn erg geschikt om belasting te ontwijken.

Op zich is het begrijpelijk dat overheden hierover afspraken maken. Ze voorkomen niet alleen dubbele betalingen, maar ook dat bedrijven in sommige gevallen geen zin meer hebben om zich in het buitenland te vestigen. Nederland is er bij gebaat zoveel mogelijk bedrijven aan zich te binden, dit levert naast prestige, ook banen en belastinginkomsten op.

Stel je voor: een bedrijf dat in een land met hoge belastingtarieven is gevestigd, wil ook een vestiging in Nederland. Zonder regeling zou het dan, ook voor de vestiging in Nederland, de hoge tarieven van het thuisland moeten betalen.

Daarmee kan het dan moeilijker concurreren met lokale, Nederlandse bedrijven, voor welke de kosten lager zijn. En dat is niet eerlijk.

Zonder afspraken met de Belastingdienst zou een bedrijf als Nike mogelijk nooit naar Nederland komen. En zouden we hier dus banen en - een beetje - belasting mislopen. In hoeverre dat daadwerkelijk zo is, om hoeveel banen en belasting het gaat, is moeilijk in te schatten.

Belastingshoppen

Maar zoals naar voren komt uit de Paradise Papers zitten er ook nadelen aan de internationale belastingafspraken. Ze zorgen er namelijk voor dat bedrijven zoals Starbucks en Nike gaan belastingshoppen.

In dat geval creëren bedrijven een papieren werkelijkheid die weinig meer te maken heeft met bijvoorbeeld de verkoop van schoenen. Het vestigt zich dan alleen in een land omdat het daardoor gebruik kan maken van gunstige belastingafspraken, dat zijn die tax rulings.

Zo'n ruling doet niets anders dan "het geven van zekerheid vooraf (...) over de fiscale gevolgen van bepaalde internationale situaties", beschrijft het ministerie van Financiën.

De Bermuda-constructie

Ook Nike heeft zichzelf in verschillende ondernemingen opgesplitst. De royalty's-tak, die geld ontvangt van de andere ondernemingen binnen het concern voor het gebruik van de merknaam, zit op Bermuda. Dat land rekent geen belasting over royalty's.

Het Europese hoofdkantoor in Nederland betaalt wel belasting over de winst van Nike. Maar de winst is wat overblijft van de omzet nadat je de kosten er vanaf trekt. Omdat je de royalty's ook als kosten kunt zien, ook al betaalt Nike die kosten in feite aan zichzelf, blijft er in Nederland minder winst over. En hoeft het bedrijf dus al met al minder belasting te betalen.

De goedkeuring door de Belastingdienst

Nike of Starbucks of Procter & Gamble leggen een constructie als deze eerst voor aan de Belastingdienst. Samen kunnen ze bijvoorbeeld onderhandelen over wat een redelijke prijs is die de royalty's-tak aan zijn eigen moederbedrijf rekent voor het gebruik van de merkrechten.

Een ruling-team van zo'n tachtig man in Rotterdam beslist uiteindelijk of de constructie volgens de regels is. In het geval van Nike was er niets aan de hand: de opzet via Bermuda is gewoon in lijn met de tax rulings.

Jaarlijks kunnen duizenden multinationals met goedkeuring van de Belastingdienst in Nederland een slimme belastingconstructie opzetten, blijkt uit een rondgang langs deskundigen. Uit een verslag van het ministerie van Financiën blijkt dat vorig jaar 59 van zulke constructies door de Belastingdienst zijn gecontroleerd. In drie gevallen werd de regeling beëindigd.