Een gebroken belofte?

Rusland voelt zich bedonderd door de uitbreiding van de NAVO naar het oosten van Europa en gebruikt dit als rechtvaardiging voor de oorlog in Oekraïne. Wat hebben Westerse regeringen na de val van de Berlijnse muur precies aan Moskou beloofd?

Uit diplomatieke rapportages, die in 2017 in Washington werden vrijgegeven, blijkt dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken James Baker beloofde dat de NAVO niet verder naar het oosten zou uitbreiden, indien de Sovjet-Unie de eenwording van Dutsland zou accepteren. ‘Not One Inch’, zijn de iconische woorden die Baker in 1990 sprak. Ook de Duitse minister Hans Dietrich Genscher deed herhaaldelijk soortgelijke toezeggingen.

Maar waarom zijn deze toezeggingen niet vastgelegd in de internationale verdragen die vervolgens zijn gesloten over de Duitse eenwording? En wat is de exacte betekenis van de woorden die Baker en Genscher spraken? Hadden die alleen betrekking op het grondgebied van Oost-Duitsland, de toenmalige DDR? Of golden die ook voor landen als Polen, Tsjechië, Hongarije en de Baltische staten, die de afgelopen decennia lid van de NAVO zijn geworden? Hierover woedt een verhit debat onder historici. In Duitsland zijn onlangs nieuwe bewijzen op tafel gekomen.

 
Argos reconstrueert een gebroken belofte op basis van documenten en interviews met: Horst Teltschik (toenmalig topadviseur van de Duitse bondskanselier Kohl); Jaap de Hoop Scheffer (voormalig secretaris-generaal van de NAVO); Jan Pronk (minister in het toenmalige kabinet Lubbers-3); Andreas Zumach (diplomatiek correspondent voor diverse kranten in Duitsland en Zwitserland); en Hubert Smeets (van het platform Raam op Rusland en oud-Rusland-correspondent van NRC Handelsblad).

Klinkt het fluitje in de reportage je bekend in de oren?

 Over de wereldhit 'Wind of Change' van The Scorpions doet al jaren een hardnekkig gerucht de ronde: niet de Duitse powerrockers, maar de CIA zou ervoor verantwoordelijk zijn. Decennia na de bestorming van de hitparade ontleedt onderzoeksjournalist Patrick Radden Keefe de oorsprong van het gerucht en checkt: is het waar?