Waarom Republikeinse staten veranderingen willen doorvoeren in kieswetten

"We hebben bij de laatste presidentsverkiezingen gezien dat als het stemmen juist wordt uitgebreid, de Republikeinen veelal verliezen. Ze hebben eigenlijk al een paar jaar geleden toegegeven dat zodra er meer mensen in Amerika gaan stemmen, ze vaker verliezen. Waar de Democraten het stemmen juist makkelijker willen maken om de opkomst naar omhoog te stuwen", zegt Kenneth Manusama, kenner van het Amerikaanse constitutioneel recht, in Nieuws en Co.

Georgia

In meerdere staten wordt geprobeerd dit soort wetten door te voeren, maar vooral in Georgia gaat het snel. Waarom juist daar, vertelt Manusama: "Juist in Georgia hebben de Republikeinen een fikse meerderheid en we hebben bij de afgelopen verkiezingen ook gezien dat Georgia een heel cruciale rol heeft gespeeld. Niet alleen bij het verkiezen van de president, maar ook van twee senatoren. Daardoor kregen de Democraten een meerderheid in de Senaat en kunnen ze nu allerlei federale wetten doorvoeren. De Republikeinen hebben in Georgia gezien dat al die uitbreidingen van stemmogelijkheden dus flink in hun nadeel heeft uitgepakt. We zien al jaren dat als mensen, vooral uit minderheidsgroepen, meer gaan stemmen, de Republikeinen het nakijken hebben."

Strijd tussen Democraten en Republikeinen

Democratische staten willen juist nieuwe wetten doorvoeren die de stemwetten uitbreiden. Daardoor wordt de strijd tussen de twee kampen nog meer eens duidelijk: "De grondwet zegt dat de staten zelf mogen beslissen over hoe zij hun verkiezingen inrichten, dat geeft ze dus veel ruimte. Zeker na een uitspraak uit 2012 van het Hooggerechtshof hebben ook de staten die voorheen onder toezicht stonden van de federale overheid, de ruimte gekregen om alsnog helemaal hun verkiezingsrechten te bepalen. Het is een politiek ideologisch punt geworden met als achtergrond pure machtspolitiek: wij verliezen de macht als er meer mensen stemmen of wij winnen de macht als er meer mensen stemmen."

Federale wet?

Een federale wet zou de oplossing kunnen zijn, maar Manusama denkt niet dat die er gaat komen: "Het is een belangrijk spel en men probeert ook in het Huis van Afgevaardigden daar iets aan te doen door een federale wet die zou zorgen voor een uniforme standaard over het land. Maar ik denk dat de grondwet daarin een obstakel is. Elke wet die uit het Huis van Afgevaardigden komt, uit de Senaat, zal worden aangevochten bij het Hooggerechtshof waarschijnlijk als zijnde ongrondwettelijk.|

Voting Rights Act

Het strikte federalisme in Amerika speelt ze volgens Manusama nu parten en het is volgens hem zelfs een stap terug in de tijd: "Het staat in de Grondwet dat de staten zelf mogen bepalen hoe ze hun verkiezingsrecht inrichten en als die staten door de Republikeinen worden gedomineerd, zien de Republikeinen dat als het strijdtoneel waar zij alsnog de strijd kunnen winnen in de verkiezingen. Het is een beetje een ondermijning van eigenlijk alles wat de burgerrechtenbeweging in de jaren 60 heeft behaald door de Voting Rights Act uit 1965. Die wordt nu stelselmatig uitgehold door de staten zelf, maar met behulp van het Hooggerechtshof en die uitspraak uit 2012. Vandaar dat ook Biden zegt dat het een terugkeer is naar het zogenaamde Jim Crow-tijdperk, waar inderdaad de staten vrij waren om al dit soort beperkingen in te voeren waar de Voting Rights Act dat juist allemaal wilde herstellen."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.