Economie, stikstof & wonen - de 3 belangrijkste onderwerpen uit de Troonrede

De ABN Amro-econoom benadrukte dat de importtarieven van de Verenigde Staten niet direct invloed zal hebben op de Nederlandse economie, maar dat de gevolgen waarschijnlijk indirect te voelen gaan zijn. Dat komt doordat de handelspartners van Nederland er wel direct door geraakt worden. "Daardoor vertraagt de economische groei daar en hebben zij misschien minder vraag naar Nederlandse producten."

De importtarieven brachten eerder dit jaar veel onzekerheid mee voor de industrie. Een lastige component, noemde Van Huiseling het. Er was nog veel onduidelijk over de hoogte van de tarieven, voor wie ze zouden gelden en wanneer ze van kracht zouden worden. Nu er een deal is met de Verenigde Staten, is een deel van die onzekerheid weggenomen. Toch heeft een andere onzekerheid het Nederlandse ondernemingsklimaat en de economie beïnvloedt in de afgelopen tijd. "Een collega van mij heeft berekend dat Nederland sinds 2020 minstens 40 procent van de tijd een demissionair kabinet had." Bedrijven en consumenten maakten hierdoor andere besluiten, licht Van Huiseling toe. "Bedrijven weten niet waar ze aan toe zijn, die wachten met investeringen of investeringsbeslissingen. Huishoudens gaan sparen, ten koste van consumptie. Dat zijn factoren waardoor de economie waarde verliest."

Stikstof

Samenhangend met de economie, is het stikstofbeleid. De koning noemde het in de troonrede 'uiteraard heel belangrijk' dat Nederland van het stikstofslot gaat. Dat is belangrijk voor woningbouw, voor bedrijven die willen investeren maar ook voor onderhoud aan wegen, bruggen en andere infrastructuur.

Van Huiseling: "Stikstof is één van de capaciteitsgrenzen waar de economie tegenaan loopt. Vanuit economisch oogpunt is het goed daar snel een oplossing voor te vinden, zodat de betrokken partijen weten waar ze aan toe zijn." De betrokken partijen zijn onder andere de landbouw, natuur en industrie. Verslaggever Mattijs van de Wiel sprak met melkveehouder Wilfred Groot Koerkamp. Hij is blij dat de koning zei dat het land van het stikstofslot af moet. Over de berekening van het meten van de hoeveelheid stikstof in de lucht, is hij ontevreden. "Ik hoop dat de Kamerleden hun verantwoordelijkheden nemen en niet blijven hangen in dat ene vogelpoepje of drie ganzenpoepjes per hectare als onmogelijke norm." Eerder was al naar buiten gekomen dat er 2,6 miljard extra wordt uitgetrokken voor het stikstofbeleid. En vandaag is duidelijk geworden hoe de speciale ministeriële commissie onder leiding van premier Schoof dit bedrag wil inzetten: er komen vrijwillige stoppersregelingen voor boeren, bedragen voor innovaties in stallen en subsidies voor natuurverbeteringsprojecten.

Defensie

Defensie wil bij Lelystad Airport F35-gevechtsvliegtuigen stationeren, dat kost ook stikstofruimte. Een deel van de woningen daar in de buurt worden dan onbewoonbaar verklaard. In de Miljoenennota staat dat Defensie 3,4 miljard erbij krijgt.

Migratie

De koning zei in de Troonrede weinig over migratie, wat het hoofdonderwerp was van de vorige verkiezingen en het demissionaire kabinet Schoof.

Grip krijgen op migratie is één van de grootste zorgen, zei de koning. Politiek verslaggever Wilco Boom: "Over arbeidsmigratie ging het niet, wel over de asielwetten. Het kabinet gaat er vol op inzetten om die wetten, origineel door asielminister Faber ingediend, alsnog ingevoerd te krijgen. Het is nog zeer de vraag of dat gaat lukken. Het moet nog door de Eerste Kamer." Het demissionaire kabinet heeft meer laten zien op het gebied van arbeidsmigratie, zegt Boom. "Minister van Hijum, van NSC, die was minister van Sociale Zaken. Hij heeft als één van de weinigen wel wat voor elkaar gekregen. Hij heeft de arbeidsinspectie uitgebreid, ingegrepen op de inhouding van het loon van arbeidsmigranten en de wet WTTA ingediend. Die wet is een vergunningstelsel voor arbeidsbureaus. Hij heeft een aantal dingen in gang gezet, dus op het terrein van arbeidsmigratie zijn stappen gezet. Het wordt vaak vergeten, maar bij arbeidsmigratie zijn de aantallen velen malen hoger dan bij asiel."

Woningcrisis

En hoe gaat het kabinet het tekort aan woningen oplossen? In de Troonrede noemde koning Willem-Alexander dat "de dagelijkse zorgen van mensen over werk, wijk en woning geen pauzeknop" kennen.

Boom zegt dat het opheffen van het stikstofslot de eerste schakel is naar het oplossen van het huisvestingstekort. Opvallend in de verkiezingsprogramma's is dat er meer partijen dan ooit bereid zijn iets te doen met de beperking van de hypotheekrenteaftrek, aldus Boom. "Die afbouw staat nu op pauze door dit kabinet, veel partijen van het midden en links willen door met het afbouwen. Dat wordt als het gaat om de woningmarkt wel een belangrijk issue waar de partijen sterk over van mening verschillen en waar ook iets te kiezen valt." De ABM Amro-econoom Van Huiseling: "Het idee van het afschaffen van de hypotheekrenteaftrek is om de woningen betaalbaarder te maken en de markt eerlijker te maken. Maar daar zit ook een risico in als je dat te snel afschaft. Onze woningmarkteconoom denkt dat die beperkingen pas na 2027 merkbaar zullen worden. En hij verwacht een geleidelijke afbouw."

Vanaf 1 januari 2026 kun je van maandag tot en met vrijdag tussen 12.00 en 23.00 uur luisteren naar de nieuwe programmering. Buiten die uren en in het weekend blijft de programmering ongewijzigd.