Innovatief idee: smeed al vóór de verkiezingen al een coalitie

Arco Timmermans, bijzonder hoogleraar public affairs, denkt dat Nederland niet zit te wachten op weer een ellenlange formatie. Hij roept partijen op om voor de verkiezingen al duidelijk te maken met wie ze willen samenwerken. "Maak met elkaar een programma waar partijen met elkaar een verantwoordelijkheid voor nemen. Smeed een coalitie, sta ervoor, ga ermee de campagne in, zodat je niet tegenover elkaar slaat."

Volgens hem is een signaal naar de kiezer. "Dan laat je als partijen zien dat je constructief kunt en wilt samenwerken", zegt hij. In Nederland duurt het doorgaans maanden voordat er na verkiezingen een regering is. Om het vertrouwen terug te winnen, moet dat anders, vindt de hoogleraar.

Van der Steen, bijzonder hoogleraar bestuurskunde, sluit zich hierbij aan. Hij vindt dat de politiek niet meer werkt, omdat partijen niet naar betekenisvolle meerderheden zoeken, maar constant in de campagnestand zitten. "Constructieve partijen moeten elkaar echt gaan opzoeken. Keihard campagne voeren kan ook zijn dat je samen een stap naar voren zet. Wij associëren campagne met dat je elkaar te lijf gaat, maar het kan ook zijn dat je laat zien waar verbinding zit", vertelt hij.

"Je kunt ook een aantal omgangsvormen met elkaar afspreken: alle partijen zitten met het onderwerp migratie, maar je kunt afspreken dat dit niet de campagne domineert, zodat je ook over andere onderwerpen kunt praten", vertelt Van der Steen. Niet alle partijen zullen zich daaraan houden, denkt hij, maar als andere partijen daar niet aan meedoen, wordt de campagne heel anders.

Kabinet van nationale eenheid

D66 kwam met het idee om een kabinet van nationale eenheid te smeden: een kabinet van ministers met wat meer afstand tot de politiek. Prima idee, vinden beide hoogleraren, maar daarvoor is de tijd voor de verkiezingen te kort. Bovendien is het geen échte oplossing, vindt Van der Steen: "Dit soort ideeën werken alleen als je het échte probleem aanpakt, namelijk dat partijen niet meer kunnen samenwerken."

Van der Steen had graag gezien dat D66-leider Jetten alvast samenwerking had gezocht met met andere partijen, in plaats van dit zelf poneren. "Als hij een kabinet van nationale eenheid wil, had hij Frans Timmermans moeten bellen en het CDA. Dit op deze manier naar buiten brengen, is niet hoe het werkt. Rob Jetten bedoelt het vast goed, maar het is precies een uitdrukking van wat er misgaat."