Wie bepaalt welke babyvoeding beter is: de borst of de fles?

Heilig verklaard

Voor Van de Beek begint de zoektocht bij haar eigen schuldgevoel. Toen ze zwanger was, las ze overal dat flesvoeding niet volstaat. “Dag en nacht sloot ik mezelf aan op het gele monster om te kolven”, zegt ze. Alles voor de beloofde gezondheidsvoordelen die ze overal las: een sterker immuunsysteem, minder infecties, minder allergieën, betere hechting, zelfs een hoger IQ. “In borstvoeding zitten zeker echt een heleboel antistoffen in die niet na te maken zijn in een laboratorium. Die beschermen de baby tegen infecties.” Wie wil dat nou niet voor zijn kind? Maar is die lijst vol beloftes te mooi om waar te zijn?

In de eerste aflevering ‘Heilig verklaard’ ontdekt Van de Beek dat veel van die overtuigingen terug te voeren zijn op één invloedrijk onderzoek: dat van de Braziliaanse epidemioloog Cesar Victora. Zijn conclusies zijn duidelijk: borstvoeding zorgt voor een hoger IQ, minder overgewicht en minder ernstige infecties. Borstvoeding zou zelfs de wereldeconomie jaarlijks 300 miljard dollar zou opleveren. Het nieuws ging de wereld rond en werd daarna amper nog in twijfel getrokken. 

Zwak bewijs

Tot recent. Amerikaanse onderzoekers, waaronder Carrie Patnode, analyseerden de volledige stapel onderzoeken opnieuw. Hun oordeel: het wetenschappelijk bewijs van Victora is vaak 'zwak tot matig'. Een overtuigend effect ziekterisico’s is niet aangetoond. En het verschil in IQ tussen kinderen is na een paar jaar verdwenen. De kleine verschillen die wél bestaan, zijn vooral van korte termijn. Echte verschillen zijn moeilijk te meten. En volgens epidemioloog Karel Thijs is dat niet verrassend: een gerandomiseerd onderzoek, ook bekend als de gouden standaard, is voor babyvoeding onmogelijk. “Moeders hebben zelf sterke voorkeuren”, zegt hij. “Het is niet ethisch om een groep alleen borstvoeding en een andere groep alleen flesvoeding te geven.”

Weinig nuance

“De effecten zijn niet zo groot dat je je kind iets belangrijks ontneemt”, concludeert Van de Beek. Maar waarom voelt het dan wél zo? De regels rond flesvoeding strenger dan die voor alcohol of gokken. Influencer Kim Jacobs kreeg zelfs een officiële klacht omdat in haar vlog een flesje kunstvoeding in beeld kwam. Reclame is verboden, zelfs zonder sponsoring. Op verpakkingen van flesvoeding staat zelfs een verplichte waarschuwing: "Borstvoeding is de beste voeding voor je baby. Gebruik dit product alleen in overleg met je verloskundige, consultatiebureau of arts." Een duidelijke boodschap terwijl de wetenschap meer nuance toont. Waarom staat die waarschuwing er? En hoe beïnvloedt dat de keuzevrijheid van ouders? In Het witte goud hoor je hoe ouders verstrikt raken in overtuigingen, verwachtingen en belangen van anderen.

De discussie over borst- en flesvoeding leidt al decennia tot verwarring, druk en een schuldgevoel bij ouders. Maar wie bepaalt wat goed is voor een pasgeboren baby? Welke rol spelen overheid, wetenschap, bedrijven en maatschappelijke verwachtingen op onze keuze?

In de vijfdelige podcastserie Het witte goud gaat onderzoeksjournalist Hansje van de Beek op zoek naar duidelijkheid over babyvoeding en de lobby erachter. Hansje van de Beek is onderzoeksjournalist en podcastmaker. Voor Argos maakte ze eerder de podcast Dolle Mina’s van de dood, over de grenzen van hulp bij zelfdoding.

Het witte goud is te beluisteren via NPO Luister en de podcastapps.