Voor het CDA is Omtzigt de beste troef

Als iedereen al lang door vermoeidheid is geveld is Pieter Omtzigt in staat om nog urenlang door te gaan. Ik heb zelf eens na nachtelijke stemmingen in de Tweede Kamer een uur lang college van hem gekregen over een ietwat prozaïsch maar niet onbelangrijk onderwerp als ons pensioenstelsel in relatie tot de EU. Omtzigt is altijd op de inhoud gericht en een vasthoudend en allround Kamerlid. Ik denk dat hij een serieuze kans maakt dat de CDA leden in meerderheid op hem zullen stemmen.

Briljant

Pieter is briljant. Hij is een gepromoveerd econometrist die in het buitenland zijn onderwijs heeft genoten. Hij had een veelvoud van zijn parlementaire schadeloosstelling in het bedrijfsleven kunnen verdienen maar geeft er de voorkeur aan onrecht te bestrijden. Pieter is een ras-volksvertegenwoordiger die vindt dat burgers een betere bescherming tegen de overheid verdienen dan nu het geval is. Wat hij samen met Renske Leijten voor ellende bij de belastingdienst naar boven heeft gehaald tart elke beschrijving.

Ook internationaal heeft hij zich onderscheiden. In Turkije staat hij op de bres voor godsdienstvrijheid, christenen die waar dan ook vervolgd worden kunnen op zijn aandacht rekenen, en in Malta bracht hij het falen van het rechtssysteem aan het licht.

Ik heb weleens hard over hem geoordeeld toen hij in november 2017 in mijn ogen onhandig optrad tijdens een bijeenkomst op de VU toen hij een Oekraïner hielp, naar wat later bleek, een valse getuigenis af te laten leggen over het neerstorten van de MH17.

Pieter vertelde mij onlangs dat hij alleen maar had geprobeerd om de avond te stroomlijnen. De enigszins verwarde man wilde een spreektijd van een half uur maar kreeg slechts 1 minuut en Omtzigt heeft hem toen geholpen met de samenvatting. Er was dus eigenlijk weinig aan de hand maar het gaf de critici van Omtzigt een stok om de hond te slaan en dat betekende dat hij tijdelijk het woordvoerderschap over de MH17 moest neerleggen.

Meer zetels

Genoeg daarover, er zijn een aantal redenen waarom ik het mogelijk acht dat Pieter Omtzigt de strijd om het lijsttrekkerschap gaat winnen. Het CDA is een kleine partij die schommelt tussen 15 en 19 zetels. Nu al blijkt uit verschillende enquêtes dat het CDA onder Omtzigt zou kunnen doorgroeien naar 25 zetels. Dat zal niet lukken met de andere kandidaten.

De achterban van Mona Keizer is regionaal beperkt. Hugo de Jonge is kwetsbaar door mankerend beleid t.a.v. de verpleeghuizen. Hij weet bovendien als geen ander dat iedereen die tot nu toe met Rutte ging regeren het electoraal moest bekopen. Omtzigt heeft daar als Kamerlid, die bovendien het regeringsbeleid t.a.v. verpleeghuizen bekritiseerde, minder last van.

Ik denk zelfs dat er voor het CDA met Omtzigt als lijsttrekker electoraal meer in het vat zit. De VVD zit nu zo lang in het zadel dat het een soort CDA is geworden met alle schandalen die daarbij horen. Tot opluchting van de VVD doet Rutte het geweldig in de peilingen aangezien de meeste kiezers in crisistijden meer vertrouwen hebben in de zittende bestuurders dan het opportunisme van PVV en Forum. Eerst te weinig lockdown en vervolgens te veel, PVV en Forum zoeken kennelijk hun kracht niet in consistentie.

Rutte

De vraag is alleen of Rutte dat vertrouwen vast zal weten te houden. Hij is een formidabel politicus en campaigner maar er komt ooit een moment dat de kiezer op hem uitgekeken zal zijn. Elke politieke carrière eindigt in tranen, zei Lubbers ooit. Rutte zal er alles aan doen om de ellende met de verpleeghuizen bij Hugo de Jonge neer te leggen, maar hij zal er zelf ook kiezers mee verliezen. Daar komt nog bij dat de VVD ideologisch flets oogt. Weet u wat de VVD met de euro wil? Rutte is populairder dan de VVD, maar niet een visionair die grootse toekomstperspectieven schetst.

Precies op het punt van de euro, waar de VVD en Rutte kwetsbaar zijn, voert Pieter Omtzigt de troepen aan in de Tweede Kamer. Aan het einde van de zomer komt het Europese Herstelfonds weer in de Kamer en de VVD vreest dat de oppositie van Omtzigt tegen Europese schulddeling de VVD meer kleur op de Europese wangen zal geven dan de partij electoraal uitkomt. De VVD is doodsbang om pro-Europeser over te komen dan het CDA.

Euro

Als het CDA onder leiding van Omtzigt dit spel slim speelt kan dat kiezers gaan opleveren. Met de eurokritische Omtzigt kan het CDA een poging wagen om kiezers die al jaren niet meer stemmen of zijn vertrokken naar Forum of de PVV terug te lokken naar de christendemocratische moederschoot.

Die strategie zou het CDA electoraal geen windeieren hoeven te leggen. Uit recent politicologisch onderzoek van Wouter Schakel en Daphne van der Pas (Degrees of influence: Educational inequality in policy representation, European Journal of Political Research, 9 juni 2020) blijkt dat overheidsbeleid veel beter aansluit op de voorkeuren van hoogopgeleiden dan van middelbaar en lager opgeleide Nederlanders.

Onderwijsongelijkheid produceert dus politieke ongelijkheid. Als lager opgeleide politiek beter zouden worden vertegenwoordigd, dan heeft dit grote gevolgen voor het gevoerde beleid. Het zou bijvoorbeeld leiden tot beperking van immigratie, harder bestraffen van criminaliteit en terugschroeven van Europese integratie. Welnu, met de eurokritische Omtzigt zou het CDA electoraal beter kunnen scoren onder laagopgeleiden (een vijfde van het electoraat). Natuurlijk is dit controversieel in het CDA dat immers een sterke pro-Europese vleugel kent, maar uiteindelijk zal de machtsmachine die deze partij in de eerste plaats is, de stemmenwinst gretig in ontvangst nemen.

Samenwerking met Forum ligt natuurlijk nog veel ingewikkelder. Geen wonder dat Hugo de Jonge dit weekeinde zei dat elke kandidaat zich hierover moest uitspreken. Pieter Omtzigt was zo slim om te antwoorden dat de vraag niet aan de orde was omdat Forum het cultuurmarxistische CDA uitsloot. Met dat antwoord kan hij nog wel even vooruit.

Internationale ontwikkelingen

En dan zijn er ook nog internationale ontwikkelingen die het CDA onder een eurokritische leider als Omtzigt vleugels kunnen geven.

Italië is er de afgelopen decennia niet in geslaagd om hervormingen door te voeren die de verdiencapaciteit van het land serieus versterken. Het heeft weliswaar de pensioenleeftijd verhoogd, maar de arbeidsmarkt en de belastingmoraal laten veel te wensen over.

Het land is zwaar getroffen door de pandemie waardoor de staatsschuld nog verder stijgt en de bestuurlijke zwakte om daar wat aan te doen zal worden gemaskeerd door het opkoopprogramma van de ECB en de giften van het Europees Herstel Fonds. Het wegvallen van de rentedruk in Italië impliceert dat het land weer niet de arbeidsmarkt zal hervormen. Italië vindt kennelijk dat het recht heeft op hulp zonder voorwaarden. Omtzigt heeft hier altijd voor gewaarschuwd en zijn gelijk zal het CDA eveneens kiezers opleveren.

Ook in Frankrijk zijn er ontwikkelingen aan de gang die de EU in haar hart bedreigen. Macron is zeer impopulair en economisch links en cultureel rechts lijken elkaar steeds meer te vinden in een nieuw Front Populaire (net als Volksfront in 1936) dat het Europese project wil terugschroeven en de natiestaat wil revitaliseren. Macron is als de dood voor een Franse Beppe Grillo (van de Vijfsterrenbeweging in Italië). Als die gevonden wordt komt de eurozone in nog grotere problemen.

In Duitsland is het AfD verdeelder dan ooit en hebben de Keynesianen op het ministerie van Financiën de macht overgenomen, maar zij kunnen niet veel uitrichten als in Italië en Frankrijk een anti-EU-stemming aan kracht wint.

Machtspositie van weleer

Als deze verschuivingen zich werkelijk aandienen zal de kritische Omtzigt een geloofwaardiger verhaal hebben dan GroenLinks, D66 of de PvdA die niet alleen ontkennen dat er in Italië weinig vooruitgang is geboekt met de hervormingen maar eveneens schulddeling propageren. Voor het CDA dat terugverlangt naar de machtspositie van weleer, is Omtzigt de beste troef.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.