Nibud-directeur: 'Financiële problemen lang niet altijd eigen schuld, dikke bult'

Corona, energiecrisis, oorlog: het waren roerige tijden tijdens zijn periode als directeur van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting. In die tijd was het niet alleen de groep aan de onderkant van de samenleving die het moeilijk had.

"Het ging ook over zzp’ers over die opeens geen werk hadden tijdens de coronacrisis", zegt Vliegenthart. "Of mensen die tijdens de energiecrisis in een slecht geïsoleerde woning woonden. Ook jongvolwassenen hebben het zwaarder gekregen. De kwetsbaarheid werd wat breder."

Middenklasse onder druk

In de discussie over bestaanszekerheid is een verschuiving plaatsgevonden: het gaat niet alleen meer over het absolute minimum. "Je denkt dat het alleen de buurman kan overkomen. Maar wat nou als je zelf de buurman bent?"

Hij vindt het een goede zaak dat het nu veel over de middenklasse gaat. "We weten van mensen met een smalle beurs dat het de beste budgetteerders zijn van Nederland." Maar voor mensen met meer geld is dat minder vanzelfsprekend en daarom zette het Nibud zich in om ook hen goede tips te geven.

Een gemiddeld gezinsinkomen is zo’n 60 tot 70.000 euro. "Mensen in de middenklasse zouden goed rond moeten komen als er in het leven niks gebeurt waar ze zelf weinig invloed op hebben", zegt Vliegenthart. "Zoals een scheiding, dat overkomt je in het leven en kan een financieel probleem worden. Of het verlies van een baan, het niet kunnen vinden van een goede woning."

Zo’n onverwachte gebeurtenis kan ertoe leiden dat mensen het financieel moeilijk krijgen. “Ik denk dat ik door die zeven jaar heen wel milder ben geworden over financiële problemen, in de zin van ‘eigen schuld, dikke bult’. Dat kun je minder vaak van toepassing verklaren als je echt goed kijkt wat er aan de hand is. Ik ben door mijn werk bij het Nibud wel milder ben geworden over financiële problemen. 'Eigen schuld, dikke bult' is lang niet altijd van toepassing."

Praktijk weerbarstig

Hier stond hij lichtzinniger in toen hij startte in zijn periode als directeur. "Het is bij de middenklasse geen kwestie van even beter budgetteren, en dan komt het wel goed. Ik denk dat de praktijk toch weerbarstiger is. En dat het leven wat dat betreft ook weleens afslagen neemt waar je geen rekening mee hebt gehouden, waar je wel door in de financiële problemen kunt komen."

Ook de samenleving is daarin anders gaan denken, merkt hij: "Ik heb wel de indruk dat de discussie rond schulden echt veel minder gaat over ‘eigen schuld, dikke bult’ en veel meer over het maatschappelijk probleem. Dat is echt een goede ontwikkeling."