Wat is vriendschap? En wanneer ben je een goede vriend?

Vriendschap overkomt je voordat je vriendschap sluit

"Er gaat iets vooraf aan het moment dat je vriendschap sluit", zegt Paul van Tongeren. "Vriendschap overkomt je voordat je vriendschap sluit. Die aandacht voor dat moment noemt Augustinus 'God'. Bij je kinderen weet je niet wanneer de vriendschap begint. Ze moeten op een bepaalde leeftijd zijn, er moeten dingen wel en niet gebeurd zijn en dan komt er een moment waarop je zegt ‘eigenlijk zijn we zo langzamerhand vrienden geworden."

Wat is vriendschap?

“Cicero en Montaigne zijn de enigen die echt een traktaat over vriendschap hebben geschreven. Bij de anderen moet je het uit andere teksten halen. Montaigne vindt de ideale vriendschap ‘de dode vriend’. Dat is tekenend voor een lijn in het denken over vriendschap. De filosofie is altijd geneigd te vragen om wat iets nu eigenlijk is. Wat is vriendschap? Die vraag dwingt de denker bijna om een vriendschap te beschrijven die ideaal is. Als een irreëel ijkpunt. Waarbij alles in de werkelijkheid niet echt is.”

Veel filosofen denken na over dingen waar ze niet goed in zijn. “Ik denk dat ik vaak ontevreden ben met mijzelf in een vriendschap. Ik heb wel geleerd uit dit boek dat bij vriendschap hoort dat je het niet moet idealiseren.”

Verdubbeling van geluk

“Aristoteles zegt dat vriendschap de bekroning van een lukkend leven is, door jouw geluk weerspiegelt te zien in de ogen van de ander.” Aristoteles heeft het ook over wederkerige welwillendheid. “Dat betekent het goede willen voor de ander, maar dat het wederkerig moet zijn betekent dat het in de welwillendheid naar de ander ook welwillendheid moet zijn voor jezelf. Precies daarin zie je je eigen geluk verdubbeld.”

'Je kunt niet besluiten een vriend te worden'

Paul en zijn vrouw kregen de vraag van een Syrische vluchteling of hij een poosje bij hen mocht wonen. “Voor ons was dat evident. Hij is ongeveer 4,5 maand bij ons in huis geweest, maar we hebben dat een beetje verkeerd aangepakt, door te gastvrij, te vriendschappelijk te zijn. Als je doet alsof iemand je vriend is, terwijl het geen vriend is, maar een vreemde, dan gaat dat niet. We hadden onze eigen tijden en gewoontes in het huis moeten waarborgen. Hij is geen vriend geworden, maar we hebben nog steeds wel een goede verhouding. Je kunt niet besluiten een vriend te worden.”