Wat is de rol van de ombudsman in de huidige journalistiek?

Wat is de macht van een ombudsman?

Een ombudsman oordeelt achteraf, en geeft geen vooraf advies over publicaties. Wel kunnen van tevoren algemene adviezen worden gegeven.

Margo Smit, ombudsman bij de NPO: "Ik roep altijd, ik heb geen macht. Ik heb hopelijk gezag en op dat gezag moet ik heel zuinig zijn. We kunnen geen rectificatie afdwingen. Dat betreft de redactionele ruimte en de vrijheid van de pers, en dat hebben wij in Nederland belegt bij de rechter. We kunnen wel rectificatie adviseren."

"Het is maar goed ook dat ombudsmannen geen macht hebben", reageert Sjoerd de Jong, ombudsman van het NRC Handelsblad. "Macht veronderstelt een formele of een hiërarchische relatie met je omgeving. Een hoofdredacteur heeft macht. Dat betekent dat hij een journalistiek oordeel kan hebben, maar ook in een arbeidsrechtelijke relatie staat tot zijn redacteuren. Een ombudsman moet onafhankelijk kunnen oordelen."

Huub Evers is extern ombudsman bij De Limburger. "Ik krijg zo'n tien klachten per week binnen. Dat varieert van het niet plaatsen van een ingezonden brief of het inkorten van een brief tot het niet verwijderen van een artikel op de site. Vaak over nieuwsgebonden onderwerpen uit een dorp, waarvan de inwoner vindt dat het niet helemaal correct is weergegeven. Ook sport is wel een onderwerp."

Toekomst van de ombudsman

Jean-Pierre Geelen was tot augustus 2019 twee jaar lang ombudsman voor De Volkskrant. In zijn afscheidscolumn pleit hij voor het niet continueren van een ombudsman voor de Volkskrant. "Mijn bezwaar is tweeledig: ik vind de onafhankelijkheid van de ombudsman niet groot genoeg door het recht van de hoofdredacteur, en ik vind dat de ombudsman niet onder de eigen gelederen gezocht moet worden."

Er wordt al tientallen jaren gesproken over een nationale ombudsman voor de media. De vraagt rijst wie dat gaat betalen. Sjoerd: "Als je ziet hoe moeilijk ze al doen over de jaarlijkse bijdrage voor de Raad voor de Journalistiek, dan is dat natuurlijk ook problematisch als het gaat om een nationale ombudsman."

Kunststof Radio

Het cultuur- en mediaprogramma van NTR van maandag tot en met donderdag te horen tussen 19:30 en 20:30 uur op NPO Radio 1 of op elk moment terug te luisteren als podcast. Volg Kunststof op Twitter, Facebook en Instagram.