28 jaar na de Rwandese genocide: 'Dit kan zo weer gebeuren'

Verbraeken vertelt in het kort de situatie die 28 jaar geleden plaatsvond. "Rwanda is een klein land met 12 miljoen inwoners, ongeveer 83% Hutu's en 13% Tutsi's." In principe verschilden de twee stammen niet veel van elkaar, ze hadden dezelfde taal en religie, en leefden ze lange tijd vredig samen. Maar mede door het koloniale verleden werden de verschillen tussen de twee uitvergroot. "België, dat Rwanda gekoloniseerd had, gaf de Tutsi's veel macht. Toen ze later daarop terug kwamen en ook meer recht aan de Hutu's gaven, liepen de spanningen nog meer op."

De vonk die het kruitvat liet ontbranden vond plaats op 6 april 1994, toen het vliegtuig met de Rwandese president, een Hutu, werd neergeschoten. "Wat volgde was 100 dagen pure chaos", aldus Verbraeken.

Internationale hulp en sancties

Na de 100 dagen genocide werd Kigali, de hoofdstad van Rwanda, bezet door het leger van Paul Kagame, een Tutsi. Vanaf dat moment begon het berechten van oorlogsmisdadigers. "Dit was een bizarre situatie, want het iedereen was op een manier slachtoffer en dader op dat moment. Iedereen kon beschuldigd worden." De gevangenissen puilden uit.

Onder andere door hulp van Nederland werden er gevangenissen gebouwd. Door de bemoeienis van Jan Pronk, destijds minister voor Ontwikkelingssamenwerking, ging er veel tijd en geld naar Rwanda. Verder is Verbraeken kritisch op de Nederlandse en internationale gemeenschap. "Iedereen keek weg, en nu nog steeds. Ze laten het land helemaal over aan Kagame." Dit is volgens de Rwanda kenner een groot probleem: "Wat Kagame deed na de genocide was eigen geschiedenis schrijven. Je kan het vergelijken met Rusland: alles wat niet bevalt, wordt gespind en herschreven."

Verbraeken vindt dat er ingegrepen moet worden. "Rwanda zorgt ook nu nog voor onrust." Volgens de onderzoeksjournalist moeten er sancties ingesteld worden. "50% van de jaarlijkse begroting bestaat uit buitenlands geld. Tot ze stoppen met het schenden van mensenrechten moet Rwanda geen buitenlands geld meer ontvangen."

Huidige situatie Rwanda

Op dit moment zijn Paul Kagame en zijn staatspartij (FPR) heer en meester in het land, aldus Verbraeken. "Ze beheersen alles en er heerst een enorme angst onder de bevolking. In bushokjes en op terrassen zit de inlichtingendienst mensen af te luisteren." Volgens Verbraeken speelt de genocide nog steeds een enorme rol in het dagelijks leven: "Kagame en de FPR roepen dat er verzoeningen tussen de Hutu's en Tutsi's moeten komen, maar de onderhuidse spanningen zijn voelbaar."

Verbraeken is gespannen voor het moment wanneer Kagame geen president meer is. "Het zou dan kunnen dat alle opgekropte spanningen uitbarsten." Verbraeken is daarom ook bang dat wat er in 1994 plaatsvond nu weer kan gebeuren. "Ik vestig mijn hoop op de jongeren, zij kunnen de handen in elkaar slaan voor een mooiere toekomst voor Rwanda."

Benieuwd naar het hele gesprek? Luister het terug in de podcast van Vroeg!