Brexit-achtige stemming heerst in Zwitserland

Tussen de Europese Unie en Zwitserland, het land dat geen lid is van de EU en omringd wordt door allemaal EU-landen, bestaan momenteel meer dan 100 verdragen, vooral over handel. Om de relatie te stroomlijnen was het raamverdrag bedacht.

Verdeeldheid

De Zwitsers verdienen veel op de Europese binnenmarkt: 50 procent van de export gaat naar de EU. Om de toegang tot de binnenmarkt te behouden, wilde de EU de Zwitsers wat regels opleggen om een level playing field te creëren, volgens de EU-onderhandelaars.

Dit viel niet in goede aarde. Er kwam veel verdeeldheid in de regering, zegt de NRC-columnist: "Er zijn twee radicaalrechtse ministers in de regering, die waren altijd tegen het verdrag. Maar de liberalen zijn ook gaan schuiven, de socialisten zijn gaan schuiven: iedereen wilde een andere kant op." Dit leverde een defensieve houding op, die niet aansloeg bij de belangengroepen. Ze gingen de bühne niet op voor het verdrag. "Iemand noemde het 'een kroniek van een aangekondigde dood', dat was het precies. Je kon het drie jaar lang zien aankomen", vertelt ze.

De stemming in Zwitserland doet denken aan de stemming rondom de Brexit-onderhandelingen Groot-Brittannië, vindt De Gruyter, waar de Europese Unie een nogal starre houding werd verweten. "Alles wat er mis gaat, is een fout van de EU, wordt er gezegd." Het stuklopen van het raamverdrag zal niet goed zijn voor de relatie, denkt ze.

Referenda

Voor liefhebbers van directe democratie lijkt Zwitserland een walhalla. Er worden veel referenda gehouden. "Er zijn vier grote referendumdagen per jaar. Dan wordt er voor twee of soms zelfs vier referenda gestemd en soms heb je ook nog regionale referenda", vertelt De Gruyter. "Dan gaat het soms over of er ergens wel of geen spiegels moeten worden opgehangen, maar soms gaat het ook over de relatie tussen Zwitserland en de rest van de wereld", stelt ze.

Ook het raamverdrag had in een referendum kunnen worden voorgelegd, maar dit deed de regering niet. Wat de uitslag ook had mogen zijn, volgens De Gruyter is het een slecht idee: "Op nationaal en internationaal niveau is het in mijn ogen geen verstandig instrument. Op de ene dag heb je misschien net een meerderheid voor en de dag erna net een meerderheid tegen, maar de toekomst van je land hangt er vanaf."