Valse start bondskanselier Merz: 'Enorme blamage binnen Duitsland'

Onvrede

"De Duitsers vielen van hun stoel. Dat Merz stemmen tekort kwam, zag bijna niemand aankomen", vertelt Hoeks vanuit Berlijn. Na de ondertekening van het regeerakkoord tussen de Christendemocraten (CDU) en de Sociaaldemocraten (SPD) leek de nieuwe Duitse coalitie in kannen en kruiken. Maar de Bondsdag trapte onverwacht op de rem. Het was de eerste keer ooit dat een beoogd bondskanselier niet meteen de meerderheid wist te halen.

Lars Klingbeil, de beoogde vicekanselier namens de sociaaldemocraten, verzekerde dat de volledige SPD-fractie op Merz zou hebben gestemd. "Maar dat valt niet met zekerheid te zeggen", merkt Marja Verburg op. "De stemming is anoniem. Het is dus net zo goed mogelijk dat het aan de SPD lag als aan Merz’ eigen partij, de CDU. In elk geval leek dit een laatste waarschuwing: er is duidelijk onvrede over zijn leiderschap."

Er doen meerdere verklaringen de ronde waarom Merz zes stemmen tekortkwam. "Zo liet hij zich onlangs steunen door de AfD bij een motie over migratie, terwijl er was afgesproken geen samenwerking met de uiterst rechtse partij aan te gaan", zegt Verburg. "Bovendien heeft hij de zogenoemde ‘schuldenrem’ losgelaten, een begrotingsregel die wettelijk is vastgelegd en waar de CDU tijdens de campagne stevig aan vasthield. Binnen zijn eigen partij wordt dat gezien als kiezersbedrog, en daar is flinke kritiek op."

Internationaal gezichtsverlies

Naast bondskanselier beoogt Merz ook het nieuwe gezicht van Europa te worden. "Toch lijdt hij vooral reputatieschade binnen Duitsland", zegt Hoeks. "De nieuwe coalitie is juist gericht op het herstellen van vertrouwen en het verminderen van polarisatie, ook om de wind uit de zeilen te halen in de opmars van de extreem-rechtse AfD. Deze valse start helpt daar allerminst bij."

Op Europese vlak zullen er weinig consequenties zijn, gezien Merz in een tweede ronde van de stemming alsnog is verkozen. Verburg: "Europa wachtte met smacht op zijn aantreden zodat er verder knopen kunnen worden doorgehakt, onder andere over een antwoord op de handelstarieven van Trump en financiële steun aan Oekraïne. Nu kan hij aan de slag."