Hoe zorg je dat mensen die geen recht hebben op asiel ook echt de EU verlaten?

Op dit moment heeft bijna ieder land een eigen terugkeerbeleid. De Nederlandse Europarlementariër Malik Azmani ziet dat graag anders, hij wil een nieuwe wet. Azmani stelt voor om als je wordt afgewezen in een land, dat het dan voor de hele EU geldt. "Nu is dat totaal niet zo", vertelt Hekster.

'Terugkeerhubs'

Een ander belangrijk plan van Azmani gaat over 'terugkeerhubs', plekken buiten de EU waar landen afspraken mee kunnen maken. Hier worden afgewezen asielzoekers opgevangen. Zo is Nederland bezig met afspraken maken met Oeganda. 

Juridisch gezien kan wat Nederland wil in Oeganda nog niet. De Europese Commissie en het Europees Parlement zijn ermee bezig, tegelijkertijd zijn meerdere mensenrechtenorganisaties kritisch. Zij vinden dat de verantwoordelijkheid voor het lot van deze mensen over de schutting wordt gegooid. "Zij zeggen: die mensen kunnen er niets aan doen en komen dan in landen terecht waar de mensenrechtensituatie bijvoorbeeld heel slecht gesteld is", vertelt Hekster. 

Het laatste puzzelstukje

Azmani ziet de terugkeerhubs als laatste optie, een stok achter de deur. Vrijwillige terugkeer lijkt hem een beter idee. "Ook uit wetenschappelijk onderzoek en de praktijk weten we dat dat het beste werkt, als mensen die terug moeten zelf besluiten dat ze teruggaan", vertelt Hekster. 

Dit is het laatste puzzelstukje van dat grote Europese migratiepact wat volgende zomer ingaat. "In het pact staan tien wetten die het moeilijker maken voor migranten om Europa binnen te komen", legt Hekster uit. Volgend jaar juni, als het pact ingaat, komt er een strengere en snellere selectie aan de buitengrenzen van de EU. "Ook moet er bijvoorbeeld een Europese spreidingswet komen, zodat de lasten eerlijker verdeeld worden."

Hoeveel asielzoekers verlieten de EU? 

Het is ingewikkeld om uit te zoeken om hoeveel asielzoekers het in totaal gaat, omdat ieder land een eigen terugkeerbeleid, en dus eigen 'telbeleid' heeft. "Het is heel lastig vergelijken", vertelt Hekster. 

"In de hele EU vorig jaar kregen ruim 450.000 mensen te horen dat ze de EU moeten verlaten. Daarvan zijn er zo'n 110.000 ook daadwerkelijk vertrokken." Het gaat dus in de gehele EU om ongeveer 20 procent van de mensen, in Nederland gaat het om minder dan 10 procent. "Het is onduidelijk hoe dat kan, daarop is de minister ook weleens aangesproken", zegt Hekster. "Een verklaring ligt ook in dat wij net weer anders rekenen dan andere landen. Dus het is een beetje een oneerlijke vergelijking."