Hoe de overheid de boeren wél achter zich had kunnen krijgen

Onlangs verscheen Smouter's boek 'Blauw wit rood, de boerenopstand als spiegel voor Nederland'. Daarin beschrijft hij september 2019 als het moment waarop 'de lont in het kruidvat ging'. Hij verwijst naar een interview van D66-Kamerlid Tjeerd de Groot in het AD. "De boodschap van het interview en de bijbehorende foto was: we moeten woningen gaan bouwen om de woningnood te bestrijden, daarvoor moet de veestapel gehalveerd worden."

Dat interview maakte veel los onder boeren, vertelt hij. "Waar de boeren voor vreesden, werd ineens heel concreet. In de oren van boeren klonk het alsof zij gehalveerd moesten worden. Die uitspraak heeft een paar jaar polarisatie veroorzaakt die ontzettend vertragend gewerkt heeft."

Kampioenen van de landbouw

Smouter stelt een ander scenario voor: "Wat als de toon van het kabinet anders was? Jongens, er staan ons grote uitdagingen te wachten: de bodem, het water, de opwarming van de aarde. Jullie waren de kampioenen van de landbouw van de twintigste eeuw, daarvoor verdienen jullie alle lof. Maar wil er een toekomst zijn voor landbouw, dan zullen we moeten veranderen. Jullie worden ook de kampioenen van de eenentwintigste eeuw, maar dan van de verduurzaming van Nederland." Smouter vermoedt dat met deze toon de polarisatie een stuk kleiner was geweest.

Tot tranen toe geroerd

Stikstofbemiddelaar Johan Remkes noemde in zijn rapport gebrekkige communicatie ook als een van de oorzaken van de stikstofcrisis. Zijn verslag maakte veel los bij boeren, zag Smouter: "Ik sprak diezelfde middag met vier boeren die tot tranen toe geraakt werden door zijn woorden dat redelijke mensen tot waanzin werden gedreven. Ze dachten: hé, dat gaat over ons. Die interviews gaven me wel het vermoeden dat met een andere communicatiestijl veel polarisatie had kunnen voorkomen op dit onderwerp."

God, het CDA en de boerderij

In de Ongelooflijke Podcast spreken Karel Smouter en theoloog Stefan Paas ook over de culturele en religieuze factoren achter de boerenopstand. Door de ontzuiling zijn boeren – net als veel andere Nederlanders – zoekende, stellen ze: "Het vanzelfsprekende verbond tussen God, het CDA en de boerderij is opgegeven."