Noorwegen schakelt FM uit en stapt over op DAB+. Wanneer volgt Nederland?

Nog even voor de duidelijkheid: Dab staat voor Digital Audio Broadcasting en het signaal wordt door de lucht (de ether) doorgegeven. Digitale radioprogramma's kun je alleen kan ontvangen met een speciaal DAB-radiotoestel.

Correspondent Rolien Créton en Jacqueline Bierhorst in het NOS Radio 1-Journaal over het overstappen naar DAB+:

Noorwegen stopt met de FM-zenders omdat de masten aan vervanging toe waren. Er is daarom een politiek besluit genomen om daarom maar direct helemaal over te stappen op DAB+, met als argument dat er op die manier meer plaats is voor een groter aantal radiostations, met een betere geluidskwaliteit en omdat het een systeem is dat net als bij de FM gratis te beluisteren is.

De overstap gebeurt in Noorwegen in verschillende fases. Volgens correspondent Rolien Créton is het een grote operatie: "De voorbereidingen hebben lang geduurd. Noorwegen is natuurlijk een land vol met bergen en fjorden. Dus het was een hele grote operatie om nieuwe zendmasten te plaatsen." Vanaf woensdag 11 januari 11:11 uur wordt het FM-signaal in één van de noordelijke provincies van Noorwegen afgesloten. Daarna komt er in de loop van het jaar telkens een nieuwe regio bij waar het FM-signaal wegvalt. "Uiteindelijk is op 13 december van dit jaar het hele land overgestapt op DAB+."

Nieuwe radio nodig: "Dat vinden ze niet leuk"

Voor de ontvangst van het DAB+ hebben de Noren wel een andere radio nodig; eentje waarmee het DAB+ signaal is te ontvangen. "Dat vinden ze niet leuk", vertelt Créton, "...vooral niet omdat ze gedwongen worden om zo'n radio aan te schaffen. Ze vinden het te duur, ze kunnen niet overzien welk apparaat ze dan precies moeten hebben of hebben misschien een ouder DAB-toestel dat niet meer werkt omdat ze nu een DAB+ in plaats van een DAB-radio moeten hebben. Maar er zijn in Noorwegen ook veel discussies over de techniek. Mensen vragen zich af of dit nou wel echt de techniek is voor de radio van de toekomst. Ze zijn bang dat over een paar jaar weer alles moet worden vernieuwd."

In Noorwegen zijn volgend jaar alleen nog de lokale radiostation op de FM-zender te horen, want die hebben een uitzonderingspositie gekregen waardoor ze nog een paar jaar op die manier mogen blijven uitzenden. Maar die zenders zijn wel bang dat ze op de lange termijn luisteraars verliezen door de overstap naar DAB+. De verkoop van de DAB+ radio's loopt nog niet storm. "De DAB-apparaten zijn verre van uitverkocht. Er wordt door deskundigen gezegd dat consumenten het liefst zo lang mogelijk wachten met de aanschaf, of ze proberen een tussenoplossing te vinden. Ik hoorde een mevrouw vertellen dat ze thuis een DAB-radio heeft, die ze 's ochtends meeneemt in haar auto.

Dat is niet vreemd, want de meeste Noren hebben op dit moment alleen nog een FM-ontvanger in hun auto. Creton: "Dus het is echt nog even afwachten en spannend voor de landelijke omroep wat er nou precies gaat gebeuren."

Landelijke dekking

Ook in Nederland is het de bedoeling dat we overstappen van de FM naar DAB+. Volgens Jacqueline Bierhorst, ‎project directeur bij Digital Radio NL, gaat het heel goed met de invoering van DAB+ in Nederland. "We hebben nu vier netwerken en een vijfde komt eraan. We hebben een netwerk van de NPO en dat is nu in heel Nederland verspreid; zowel voor buitenshuis- ontvangst als binnenhuis. We hebben ook een netwerk voor de commerciële omroepen. Daarin zitten sowieso de negen grote landelijke commerciële omroepen zoals Radio 538, Sky, 100% NL, Q-Music, etcetera. Dat netwerk is ook landelijke dekkend. We hebben ook een zogenaamde multiplex voor de regionale omroepen, zowel publiek als commercieel. En dan hebben we nog een netwerk voor MTV NL, dat is een Mobile Television Network en dat is semi-landelijk dekkend. Daar zitten regionale zenders op als nieuw soort landelijke zenders. Verder zijn in Nederland vorig jaar testen gestart door lokale omroepen op DAB+"

Nog niet iedereen in Nederland heeft echter een DAB+ ontvanger in huis; het aantal mensen dat zo'n radio heeft is circa zes procent. Volgens Bierhorst is dat niet vreemd. "We zijn pas eind 2013 gestart met digitale radio via DAB+. Een nieuwe technologie als DAB+ kost gewoon tijd om te omarmen."

Luisteren via internet

De verwachting is dat de luisteraar in de toekomst niet alleen via de DAB zal luisteren, maar ook op andere manieren zoals via internet. "Wij geloven in digitaal hybride luisteren", zegt Bierhorst, "...dat gebeurt nu al en is ook de toekomst van de radio. Wat je doet als radio-industrie of als land is dat we ervoor zorgen dat alle vormen van digitaal luisteren beschikbaar zijn voor de consument. En dan kan de consument kiezen wat hij zelf het prettigst vindt en wat functioneert op dat moment. Als in de toekomst tijdens de ochtendspits iedereen in z'n auto via het mobiele netwerk wil gaan luisteren naar het ochtendnieuws, is het nog niet zo evident of dat wel gaat lukken."

Afschakelen FM in Nederland

Wanneer Nederland definitief de FM-zenders zal gaan afschakelen, is nog niet duidelijk "Wij stellen ons als doel om digitaal over te gaan. Maar we hebben daar geen datum voor gepland. We zijn vooral bezig met voorlichtingscampagnes, zodat mensen beseffen hoe je radio kunt luisteren en op welke manieren dat allemaal kan. Pas in een later stadium zullen we bepalen wat handig is om te doen. We hebben dus nog geen afschakelmoment in Nederland voor de FM gepland."

Meer informatie:
Live verslag over het afschakelen van de FM in Noorwegen
Informatie over DAB+ in Nederland