Bas Heijne veroordeelt publieke debat: 'Niet wie zijn wij, maar wie willen wij zijn?'

Iedereen klaagt over de toon van het debat. "Het gaat niet meer om het uitwisselen van argumenten, zelfs niet meer om de tegenstellingen helder te krijgen. Het is vooral om de ander te denigreren." Volgens Heijne is het bezwaar ook vaak de aanwezigheid van die ander. Bijvoorbeeld als iemand in Nieuwsuur kritiek heeft op Trump. "Dan hoor je gelijk op de sociale media 'daar is dat linkse Nieuwsuur weer'. Het gaat er niet om of hij of zij een goed punt heeft wat betreft Trump. Het gaat nooit over de kwestie, het gaat altijd over de ander die niet deugd", zegt Heijne.

"In een democratie is het wel de bedoeling dat je wat je vindt meeneemt in het debat. Jezelf blootstelt aan de argumenten van iemand anders, anders wordt het alleen maar langs elkaar heen schreeuwen. Je moet de ander serieus nemen om te kunnen debatteren."

De nadruk ligt volgens de schrijver op eigenheid, angst voor culturele onteigening en de weerzin tegen de heersende elite. "Wij willen allemaal geloven in gelijkheid. We willen minderheden als gelijk zien. Maar er is veel kritiek op de mensen die dat vertegenwoordigen, want die zijn hypocriet. Dat is een stevige reactie en die reactie gaat niet meer weg."

Luister het hele gesprek met Bas Heijne terug:

Het wereldbeeld verschuift

Het besef dat alles in de wereld aan het verschuiven is, is inmiddels doorgedrongen. En dat komt volgens Heijne niet alleen door de overwinning van Trump. "Het is Poetin, het is Erdogan, het is de opkomst van Wilders hier en van Le Pen in Frankrijk. Er zijn allerlei verschuivingen. Een tijd lang wisten mensen niet waar dat vandaan kwam, maar ze dachten als we onze eigen koers blijven varen en doen wat goed is, dan gaat 'het' wel weer weg."

Maar dat is volgens Heijne niet zo. Het wereldbeeld is aan het verschuiven. En met zijn nieuwe boek wil hij bewustzijn creëren. "Kijk nou eens waar die verschuiving vandaan komt."

Rond de kerst gaat het gesprek altijd over verbinden. Elkaar diep in de ogen kijken en zien dat we allemaal mens zijn. "Een mooie gedachte natuurlijk, maar dat duurt tot vlak na de kerst. Dan zien we een incident verschijnen op internet en gaat iedereen weer op dezelfde toon verder."

Nederland staat op het spel

Op 15 maart staat er dan ook wel degelijk iets op het spel. "Het gaat niet alleen maar over een centje erbij of een centje eraf. Dat is een misvatting. Het gaat echt over Nederland. De vraag is niet 'wie zijn wij? Maar wie willen wij zijn? Wat voor Nederland wil je?"