Verdoemd bodemleven

De ene na de andere natuurramp teisterde afgelopen maanden de krantenpagina’s, het televisiescherm en het internet. De ene overstroming na de andere, de ene bosbrand na de andere, hier en daar flinke aardverschuivingen. Zijn het wel natuurrampen? Daar kun je over discussiëren. Een natuurramp is een catastrofe die door de natuur wordt veroorzaakt. Een vulkaanuitbarsting waarbij mensen omkomen en bezittingen verloren gaan is duidelijk een natuurramp; denk even aan het lot van Pompeï of aan de lavastromen die nog niet zo lang geleden op La Palma honderden huizen en bananenplantages verteerden. Of de grote en verwoestende tsunami van Tweede Kerstdag 2004.

Menselijke oorzaak

De rampen die deze zomer plaatsvonden hebben toch wel een indirecte menselijke oorzaak, de antropogene klimaatverandering. Natuurlijk werden de branden op Rhodos en Maui en de overstromingen in Slovenië niet rechtstreeks veroorzaakt doordat u en ik in onze auto rijden of misschien zelfs wel eens in een vliegtuig stappen, maar indirect is dat verband er wel degelijk. Maar goed, daar wil ik het nu niet over hebben, die gebedsmolen kent u wel. En een van de akeligste overstromingen van dit jaar is trouwens veroorzaakt doordat de hooligans van het Kremlin een stuwdam in de Dnjepr opbliezen; daar had de natuur helemaal niets mee te maken, zelfs niet indirect.

Gevolgen

Waar in alle berichtgeving nooit over wordt gerept, is het gevolg van bosbranden en overstromingen op de rest van de biodiversiteit, ik bedoel, alle planten en dieren die niet tot de soort Homo sapiens behoren. Daar hoor of lees je eigenlijk nooit over. Een groot deel van het leven op aarde speelt zich op of in de bodem af. Planten wortelen in de bodem, wormen en mollen kruipen er doorheen, muizen graven er hun holletjes, kevers en langpootmuggen leggen er hun eitjes en de larven, de engerlingen en emelten, zitten vervolgens veilig tussen de zandkorrels van plantenwortels te snoepen. Zo kan ik wel even doorgaan. Mijten, springstaarten, aaltjes en mieren delen hun ondergrondse habitat met bollen, knollen, wortelstokken en schimmelsoorten.

Ploffende kevers

Bij een overstroming gaat een groot deel van dit alles dood, meteen en direct door verdrinking, of een beetje trager door oplopend zuurstoftekort. En bij een brand verzengt of verkoolt er een heleboel. Iedere heidebrand kost aan talloze loopkevers en hagedissen het leven; ik zie in mijn fantasie dan apocalyptische beelden voor me van kevers die als popcorn uit elkaar ploffen.

Zielige koala's

De enige keer dat de media wel aandacht hebben besteed aan het lot van dieren bij een bosbrand, was toen enkele jaren geleden een groot deel van zuidelijk Australië in de fik stond en de koala’s daar last van hadden. De beelden van een zielige koala met een verschroeide vacht die nog net kon worden gered, gingen de wereld over. Dat riep emotie op, maar in feite alleen omdat koala’s er zo knuffelig uitzien. Het zijn levende pluchen beertjes, met een bijna menselijk gezicht met droevig kijkende kraaloogjes aan de voorkant en een leuk zwart knopneusje.

Voor de rest van de ondergelopen, verzopen, verschroeide of verkoolde natuur heeft niemand oog, terwijl het in alle gevallen een ecologisch drama is. Een natuurramp die eigenlijk geen natuurramp is. Ik geef meteen toe, het lijkt klein bier vergeleken met al het menselijke leed, maar het mag niet ongenoemd blijven.

Fijne zondag.